|
چه سر دردی خطرناک است؟
سردرد یکی از شایعترین مشکلاتی است که تقریبا همه ما با آن مواجه
شدهایم و هر کسی بنا به تجارب گذشته خود با شیوهای به درمان میپردازد.
به طور مثال، برخی به همراه خود استامینوفن، استامینوفن کدئین و یا بروفن
دارند و با آغاز سردرد از دارو استفاده میکنند و خوب میشوند اما برخی
افراد به راحتی نمیتوانند سردرد خود را برطرف کنند و به بررسیها و
درمانهای جدیتری نیاز دارند.
ماهیت دقیق سردرد معلوم نیست اما تحقیقات حاکی از آن است که سردردها
احتمالا در نتیجه تغییراتی در سطح مواد شیمیایی موجود در مغز مانند
سروتونین و نور آدرنالین ایجاد میشوند.
نداشتن تعادل و موازنه میان سطوح
این پیامرسانها میتوانند به التهاب شریانهای پوستسر و متعاقب آن تحریک
ساختارهای حساس به درد منجر میشود.
این موضوع به انتقال تکانههای درد از
طریق عصب سه قلو که یکی از مسیرهای عمده درد است به مغز منجر شود.
سطح
اندروفینها یا مسکنهای طبیعی که به وسیله مغز و نخاع تولید میشوند نیز
میتواند کاهش یافته و درد را به دنبال داشته باشد. سردرد ممکن است مبهم،
کوبنده (ضربان دار) یا تیز و واضح باشد. توصیف دقیق درد میتواند به تشخیص
نوع سردرد شما کمک کند.
● تقسیمبندی سردردها
سردردها به سه نوع تنشی، میگرنی و خوشهای تقسیمبندی میشوند. سردردهای
تنشی به طور معمول، ناراحتی یا فشار مبهمی در ناحیه پیشانی پوست سر یا پشت
گردن شما ایجاد میکنند.
میگرنها با درد شدیدی در یک طرف سر مرتبط بوده و
اغلب با تهوع یا اختلالات گذرای بینایی همراه هستند. مشخصه سردردهای
خوشهای، درد ثابتی در داخل یا اطراف یک چشم یا یک طرف سر است که اغلب به
صورت مجموعه یا سریالی اتفاق میافتد.
سردرد بیامانی که فرد را از کار و
زندگی میاندازد و شش ماه یا بیشتر هم طول میکشد، سردرد مزمن تلقی میشود.
هر چند علت دقیق سردردها مشخص نیست اما عوامل زیادی میتوانند به سردرد
منجر شوند.
سردردها به خصوص میگرنها، در برخی از زنان درست قبل یا در خلال عادت
ماهیانه ایجاد میشوند. چنین سردردهایی احتمالا با نوسانات هورمونی در
ارتباط هستند.
سردردهای ناشی از فشارخون بالا اغلب صبحها هنگام بیدار شدن
از خواب روی میدهند اما این نوع سردرد چندان شایع نیست و تنها در فشارخون
شدید روی میدهد.
سردردی که از عفونت حفرههای سینوسی اطراف بینی ناشی
میشود، میتواند به خصوص هنگام خم شدن به سمت جلو شدید شود. این نوع سردرد
اغلب با دیگر علایم و نشانههای عفونت همراه است.
سردردهای چشمی ممکن است
پس از مطالعه طولانی یا رانندگی در شب ایجاد شوند. سردردها به دنبال کار و
جنبوجوش زیاد هم روی میدهند.
● تشخیص سردرد
تشخیص سردرد به طور کلی مبتنی بر شرح حال طبی و معاینه است. چنانچه سردرد
شما در این اواخر شروع شده، حملات ناگهانی دارد، با فعالیت بدنی تشدید
میشود، اغلب صبحها وجود دارد و با استفراغ همراه است یا با علایم و
نشانههای دیگری همراه است ممکن است برای تشخیص علت آن به آزمونهای بیشتری
نیاز باشد.
آزمونهای تشخیصی ممکن است شامل سیتیاسکن یا تصویرنگاری با
استفاده از امآرآی از ناحیه سر برای جستجوی ناهنجاریهای ساختاری و بررسی
سینوسها، استخوانهای صورت و بافت و استخوانهای گردن باشد. عکس
رادیولوژی از قسمتهای فوقانی ستون فقرات ممکن است در صورت بروز سردرد پس
از صدمه به سر یا گردن ضرورت پیدا کند.
● سردردهای تنشی
سردردهای تنشی یکی از شایعترین انواع سردرد است. فرد احساس پری یا فشار در
سر میکند. انگار سرش را زیر دستگاه پرس قرار دادهاند.
بسیاری افراد از
کشیدگی عضلات در ناحیه گردن و کتفها شکایت دارند. سردردهای تنشی که دو یا
چند بار در هفته و به مدت چند ماه یا بیشتر روی میدهد، مزمن به شمار
میروند. برخی از افراد تا سالها یا حتی دههها از این نوع سردرد رنج
میبرند.
سردردهای تنشی اغلب به خوبی به درمانهای آرامبخش عضلات و اعصاب مانند
ماساژ دادن، دوش آب گرم و تمرکز فکر جواب میدهند. ورزش و استراحت کافی هم
میتوانند مفید واقع شوند. مصرف مسکنهایی مانند استامینوفن، آسپیرین یا
بروفن بهطور معمول سردرد را برطرف میکنند اما توجه داشته باشید که مصرف
بیش از اندازه مسکنها میتواند حتی به سردردهایی موسوم به سردردهای برگشتی
منجر شود. به علاوه، تاثیر مسکنها دیر یا زود، رو به کاهش میگذارد.
در سردردهای تنشی میتوانید در اتاقی آرام و تاریک استراحت کنید و حوله
سردی روی پیشانی قرار دهید. این کار سبب تسکین اعصاب و کاهش سردرد خواهد
شد. برخی شواهد نشاندهنده این مطلب است که مصرف بیش از حد مسکنها
میتواند دستگاه کنترل درد مغز را به حاشیه براند، بهطوری که با کاهش اثر
مسکن، سردرد باز میگردد. سردردهای برگشتی به طور معمول در سراسر روز ادامه
دارند.
شما ممکن است متوجه افزایش درد از ساعات معینی از روز شوید، به
ویژه با شروع کاهش اثر مسکن، این نوع سردردها اغلب به دنبال مختصری فشار
عصبی یا جسمی هم ایجاد میشوند. برای قطع این سردرد لازم است داروهای مسکن
را کنار بگذارید و به پزشک خانواده مراجعه کنید.
پزشک احتمال دارد با توجه به نوع دارویی که مصرف کردهاید، توصیه کنید بهطور موقت همه داروهای مسکن را قطع کنید.
● سردردهای دردسرساز
سردردهایی که نشان از یک بیماری جدی و خطرناک دارند، بسیار نادرند. این
سردردها میتوانند بیماریهایی مانند خونریزی مغزی، تومور مغزی و ضعف عروق
خونی را همراهی کنند بنابراین در صورت بروز مشکلات زیر به نزدیکترین مرکز
درمانی مراجعه کنید:
▪ سردرد ناگهانی و شدید همراه با تب، سفتی گردن، بثورات جلدی، گیجی و منگی، تشنج، کرختی یا مشکل در تکلم
▪ سردرد پس از آسیب به سر حتی اگر در اثر یک سقوط یا ضربه ایجاد شده باشد، به ویژه اگر به مرور شدیدتر میشود.
▪ سردرد مزمن و پیشرونده که پس از سرفه کردن، فعالیت بدنی، نرمش یا یک حرکت ناگهانی تشدید شود
▪ سردرد با الگوی جدید پس از سن ۵۵ سالگی
منبع:ام اس سنتر
| 
دکتر مهدیس هاشمی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی