علائم و درمان پوکی استخوان

درمان پوکی استخوان

پوکی استخوان بیشتر در بین زنان رایج است تا مردان. به این دلیل که حجم استخوان در زنان کمتر از مردان است. معمولا عمر زن‌ها از مردان بیشتر و مصرف کلسیم در آنها کمتر است، و برای قوی نگهداشتن استخوانهای‌شان به هورمون زنانه استروژن نیز دارند.

هنگامی که توده کل استخوانی در حدود 35 سالگی‌ به اوج خود می‌رسد، همه بزرگسالان از  35 سال به بعد شروع به از  دست دادن توده استخوانی می‌کنند.

 

نشانه های  پوکی استخوان

ممکن نیست بدانید پوکی استخوان دارید تا وقتی که علائم جدی آن را احساس کنید. علائم این بیماری  شامل شکستگی استخوان، کمر درد یا قوز  پشت است.

همچنین ممکن است قد شما در طول زمان کوتاه‌تر شود، زیرا پوکی استخوانمی‌تواند باعث متلاشی‌شدن مهره‌ها (استخوان‌های ستون فقرات شما) شود.

 

تراکم‌سنجی استخوان

با پزشک‌تان مشورت کنید. برای بسیاری از زنان، پوکی استخوان (یا خطر بروز آن)را می‌توان بدون آزمایش تشخیص داد. وقتی انجام آزمایش لازم باشد، پزشکان با استفاده از تجهیزات عکسبرداری از استخوان، تصویری از استخوان به دست می‌آورند تا متخلخل شدن آن را بررسی کنند.

تغذیه پوکی استخوان

همان طور که گفته شد، فرآورده های لبنی مانند شیر، ماست، کشک، قره قوروت، پنیر از منابع مهم و بسیار خوب کلسیم اند . سایر منابع حاوی کلسیم عبارتند از: سبزیجات برگ سبز ، کلم پیچ، شلغم، هویج، پرتقال ، انگور، توت فرنگی، خرمالو، زیتون، جعفری، اسفناج، کرفس، کشمش، بادام، پسته، گردو، حبوبات و غذاهای دریایی مانند ماهی به ویژه ماهی تن، کیلکا و ساردین.

 

 

 

 

منبع: باشگاه خبرنگاران-تبییان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

علت پوکی استخوان

پوکی استخوان در بعضی افراد بیش از دیگران دیده میشود. تراکم و قدرت استخوان تحت تاثیر متغیرهای ژنتیکی و محیطی است. بطور معمول تراکم استخوان مردان بیش از زنان است پس زنان بیش از مردان دچار پوکی استخوان میشوند و این بیماری در افراد لاغر و در کسانی که در فامیل نزدیک خود سابقه پوکی استخوان دارند بیشتر دیده میشود.

مهمترین عواملی که زمینه ساز بروز استئوپروز یا پوکی استخوان هستند عبارتند از :

پیری

پوکی استخوان استخوان سالم

استخوان یک بافت زنده است و در درون آن سلول های مختلفی فعالیت میکنند. دسته ای از این سلولها بنام استئوبلاست Osteoblast مرتباً در حال استخوان سازی هستند و دسته ای دیگر بنام استئوکلاست Osteoclast وظیفه جذب استخوان را دارند. پس استخوان های بدن ما دائماٌ در حال جذب شدن و جایگزین شدن با مواد نو است.

در سنین جوانی استخوان بیشتر ساخته میشود تا جذب شود ولی حدوداً بعد از 35 سالگی به ازای موادی که از استخوان برداشته میشوند مواد کمتری جایگزین میشوند و این فرایند موجب میشود که بتدریج مقدار ماده تشکیل دهنده استخوان و در نتیجه تراکم و استحکام آن کاهش یابد. بعد از سنین جوانی و با افزایش سن، کل توده استخوانی بدن کاهش یافته و خطر شکستگی افزایش میابد. در سنین یائسگی شدت پیشرفت روند از دست دادن تراکم استخوان، به ناگهان زیاد میشود بطوریکه خانمها در ده سال اول یائسگی ممکن است نیمی از تراکم استخوان های بدنشان را از دست بدهند.

ژنتیک

در کسانی که سابقه خانوادگی شکستگی دارند، افراد لاغر اندام و افراد با پوست خیلی روشن احتمال استئوپروز یا پوکی استخوان بیشتر است. نژاد آفریقایی استخوان های سفت تری تا نژاد سفید دارند.

تغذیه

کاهش دریافت کلسیم و ویتامین دی از طریق مواد غذایی، موجب پوکی استخوان میشود.

عادات

کسانی که کار پشت میز نشینی دارند و ورزش و فعالیت بدنی کمی دارند و کسانی که عادت به مصرف سیگاریا الکل دارند بیشتر مبتلا به پوکی استخوان و استئوپروز میشوند.

رادیوگرافی یک ستون مهره در فرد با پوکی استخوان

دارو

مصرف داروهای حاوی کورتیکوستروئید و مصرف هپارین و فنی توئین میتواند موجب پوکی استخوان شوند.در کسانی که به علت ابتلا به سرطان تحت شیمی درمانی هستند پوکی استخوان بیشتر دیده میشود.

بیماری

در بیماری های زیر احتمال پوکی استخوان بیشتر است

• بیماری گوارشی منجر به سوء جذب

• سطح پایین تستوسترون در مردان

• آمنوره (قطع عادات ماهانه در زنان)

• وجود بیماری مزمن مانند روماتیسم مفصلی یا نارسایی مزمن کبد

• کم کاری غده تیروئید

• بیحرکت یطولانی مدت مانند کسی که سکته مغزی کرده است

• پرکاری غده پاراتیروئید
• 
  

منبع:ایران ارتوپد

کمردرد بدون علت، زنگ خطری است برای پوکی استخوان

 با توجه به اینکه پوکی استخوان در مراحل اولیه علامت ویژه ای ندارد، کمر دردهای بی دلیل به ویژه در زنان میانسال می تواند زنگ خطری برای این عارضه باشد.

 پوکی استخوان به دلیل پایین آمدن سطح هورمون استروژن و کاهش فعالیتهای بدنی و عوامل ارثی ایجاد می شود که در مراحل اولیه علامت چندانی ندارد. اما بررسی ها نشان داده اند در مراحل حاد ممکن است با دردهای استخوانی شدید در مناطقی از کمر و پا و حتی دستها خود را نشان دهد

 و حتی مناطقی از استخوانها بدون ضربه و اتفاق خاصی دچار ترک یا شکستگی شود که در این مراحل ناتوان کننده می شود. البته استفاده از داروهای کورتونی و اشعه درمانی برای سرطان تخمدان و کمبود کلسیم و پروتئین نیز در ابتلا به این عارضه موثر است.

مصرف منظم لبنیات کم چرب و ورزشهایی نظیر پیاده روی نیز به منظور جلوگیری از این امر مفید است.

منبع:مرکز اطلاعات فنی ایران

 

پوکي استخوان چگونه درمان مي شود؟

 

به طور معمول، پزشکان استئوپروز را به وسيله اندازه گيري چگالي استخوان، تشخيص مي دهند.

اندازه گيري جذب اشعه x

بهترين تست براي شناسايي، تست اندازه گيري جذب اشعه ايکس(DXAE)، مي باشد. اين يک روش سريع و ساده و با نتايج دقيق است که چگالي استخوان را در ستون فقرات، لگن و کمر(ناحيه هايي از بدن که بيشتر تحت تاثير استئوپروز هستند)، اندازه گيري مي کند و براي پيگيري دقيق تغييرات استخواني در طول زمان استفاده مي شود.

آزمايشات ديگري که مي توانند چگالي استخوان را به طور دقيق اندازه گيري کنند شامل موارد زير است:

* اولتراسوند

* سي تي اسکن

* و اندازه گيري جذب فوتون هاي تک

درمان

دارودرماني

برخي از درمان هاي دارويي به منظور کمک به کند کردن از دست دهي بافت استخوان و حفظ توده استخواني وجود دارند که شامل موارد زير است:

* بيس فسفونات ها

مشابه استروژن، اين گروه از داروها از شکستن استخوان جلوگيري کرده، نگهدارنده توده استخواني هستند و حتي چگالي استخوان در ستون فقرات و لگن را افزايش داده و خطر شکستگي ها را کاهش مي دهند. برخي ازداروهاي اين گروه شامل آلندرونات(fosamax)، ايباندرونات(boniva)، ريزدرونات(actonel) و اسيد زولدرونيک(reclast) است.

بيس فسفونات ها به ويژه براي مردان، بزرگسالان جوان و افراد داراي استئوپروز ناشي ازاستروئيد مفيد هستند. هم چنين به منظور پيشگيري از استئوپروز در افرادي که نياز به دوره طولاني درمان هاي استروئيدي براي بيماري هاي مثل آسم و آرتريت دارند، استفاده مي شوند.

عوارض جانبي که مي تواند شديد باشد شامل حالت تهوع، درد شکمي، سختي بلع و خطر التهاب مري يا سرطان هاي مري مي باشند. بيس فسفونات هايي که يک بار در هفته يا يک بار در ماه مصرف مي شوند مشکلات معدي کمتري ايجاد مي کنند. چنان چه قادر به تحمل بيس فسفونات خوراکي نباشيد، پزشک مي تواند تزريق دوره اي وريدي بيس فسفونات را به شما توصيه کند.

هم چنين عوارض جانبي جدي با مصرف بيس فسفونات ها مثل تحليل بافت استخواني فک، ضربان قلب نامنظم و اختلالات بينايي گزارش شده است. در مورد عوارض و فوايد اين دارو با پزشک خود مشورت کرده و براي جراحي دندان، دندان پزشک تان را در مورد داروهايي که قبلا استفاده مي کرديد مطلع کنيد.

* رالوکسيفن(evista)

اين دارو به گروهي از داروها که تعديل کننده هاي انتخابي رسپتور استروژن(SERMs) ناميده مي شوند تعلق دارند. Raloxifene همان تاثيرات مفيد استروژن بر چگالي استخوان در زنان بعد از يائسگي را بدون برخي خطرات مرتبط با استروژن  مثل افزايش خطر سرطان رحم و احتمالا سرطان پستان دارد.

سرخي صورت يکي از عوارض جانبي اين دارو است و چنان چه شما سابقه لختگي خون داشته باشيد بايد از مصرف اين دارو اجتناب کنيد.

اين دارو به طور معمول در مردان توصيه نمي شود، تنها يک مطالعه کوچک نشان داده است که اين دارو ممکن است براي حفظ چگالي استخواني در مردان نيز مفيد باشد.

* کلسيتونين

کلسيتونين هورموني که به وسيله غده تيروئيد ساخته مي شود، بازجذب استخوان را کاهش داده و از دست دهي بافت استخواني را کند مي کند.

هم چنين از شکستگي هاي ستون فقرات جلوگيري کرده و حتي ممکن است باعث تسکين دردهاي ناشي از تراکم شکستگي ها گردد.

اين دارو معمولا به شکل اسپري بيني استفاده مي شود و ممکن است در برخي افراد باعث سوزش و ناراحتي بيني گردد، اما هم چنين به فرم داروي تزريقي نيز موجود است.

از آن جا که کلسيتونين به اندازه بيس فسفونات ها قوي نيست، معمولا براي افرادي که قادر به مصرف داروي ديگري نيستند کنار گذاشته مي شود.

* تري پاراتيد (forteo )

اين داروي قوي يک آنالوگ پاراتيروئيد هورمون است که براي درمان استئوپروز در زنان بعد از يائسگي و مردان با خطر بالاي شکستگي استفاده مي شود.

اين دارو با تحريک رشد بافت استخواني نو عمل مي کند، در حالي که ديگر داروها از طريق ممانعت از از دست دهي بافت استخوان اثرگذار هستند.

تري پاراتيد به صورت يک بار تزريق زير جلدي در روز در ناحيه شکم يا ران تجويز مي شود. اثرات طولاني مدت آن بايد مطالعه شود، بنابراين اين دارو براي کمتر از 2 سال توصيه شده است.

هورمون درماني

اگر چه هورمون درماني مي تواند خطر لخته شدن خون، سرطان رحم، سرطان پستان و احتمال ناراحتي هاي قلبي را افزايش دهد با اين حال استروژن به خصوص اگر بلافاصله بعد از يائسگي شروع شود، مي تواند به حفظ دانسيته استخواني کمک کند.

به علت نگراني هاي موجود در مورد بي خطر بودن اين روش و نيز به علت در دسترس بودن درمان هاي ديگر، معمولا هورمون درماني اولين انتخاب براي درمان نمي باشد.

درمان فيزيکي

علاوه بر درمان هاي دارويي و هورموني، برنامه درماني فيزيکي به استحکام استخوان ها کمک کرده و با بهبود بخشيدن به وضعيت اندامي، تعادل و قدرت ماهيچه ها، احتمال رخ دادن شکستگي را کاهش مي دهد.

منبع:تبیان

اگر میخواهید استخوان های قوی داشته باشید باید ....

اگر میخواهید استخوان  های قوی داشته باشید باید از آنها استفاده کنید. هر چه به استخوان نیروهای بیشتری اعمال شود قویتر میشوند. دقیقاً به همین علت است که فضانوردانی که مدت زیادی در حالت بی وزنی بسر میبرند به علت کاهش فشار وزن بر روی استخوان هایشان بتدریج دچار پوکی استخوان  میشوند.

همچنین کسانی که فعالیت بدنی کمی دارند و کم راه میروند کاهش تراکم استخوان پیدا میکنند. خانم ها بخصوص باید تاکید بیشتری از آقایان به سلامت استخوان های خود داشته باشند. آنها باید سعی کنند بخصوص در دوران جوانی و میانسالی استخوان های قوی برای بدن خود بسازند چون در سنین بعد از یائسگی بیش از مردان در معرض از دست دادن تراکم استخوان هایشان قرار خواهند گرفت.

 پوکی استخوان در همه افراد مسن بوجود میاید. این روند در خانم ها در سنین بعد از 50 سال شدت بیشتری میگیرد ولی اگر وقتی جوان هستید عادت به ورزش پیدا کنید و فعالیت بدنی خود را در سنین بالا هم ادامه دهید سرعت پیشرفت پوکی استخوان را کاهش خواهید داد. گرچه اندازه و تراکم استخوان در هر فرد تابع ژنتیک اوست ولی بدست آوردن اندازه و تراکم حداکثر، نیازمند انجام فعالیت بدنی و ورزشی است.

 

     

پوکی استخوان و تاثیر سن و جنس

بهترین زمان برای اینکه استخوان های بدنمان را قوی کنیم زمان نوجوانی یعنی بین 20-10 سالگی است. استخوان ها در سنین 30-20 سالگی هم قویتر میشوند ولی در سالهای بعد از سی سالگی تراکم استخوان های بدن شروع به کاهش میکند. مصرف سیگار و الکل این روند کاهش تراکم استخوان را تسریع میکند. حفظ تراکم استخوان برای زنان اهمیت بیشتری از مردان دارد چون تراکم استخوانهایشان نسبت به مردان در سنین پایینتری شروع به کاهش میکند، حتی وقتی استخوان هایشان حداکثر تراکم را دارند باز هم تراکم آنها از مردان کمتر است.

بارداری و شیردهی ممکن است تراکم استخوان خانمها را کاهش دهد. تراکم استخوان در سنین بعد از یائسگی باز هم کاهش بیشتری پیدا میکند. بهترین راه برای حفظ تراکم استخوان در خانم ها انجام فعالیت های بدنی منظم است. بهترین این ورزش ها آنهایی هستند که در حالت ایستاده انجام میشوند و در هنگام انجام آنها استخوان ها و عضلات در مقابل نیروی جاذبه کار انجام میدهند.

ورزش چگونه مانع پوکی استخوان میشود

استخوان یک بافت زنده است. در بافت استخوانی سلول هایی وجود دارند که مرتباً استخوان نو میسازند. در کنار آن سلول هایی هم هستند که استخوان را جذب میکنند. فعالیت همزمان این دو دسته سلول موجب میشود که بافت استخوان مرتبا نو شود. با انجام ورزش های بدنی مستمر موجب میشوید تا استخوان شما مرتباً در معرض نیروهای وارد از طرف جاذبه زمین و عضلات متصل به آنها قرار بگیرد و این نیروها سلول های استخوان را به نحوی تحریک میکنند تا در مجموع استخوان بیشتری ساخته شده و تراکم بافت استخوانی بیشتر شود.

چه ورزش هایی برای پیشگیری از پوکی استخوان مفید است

بهترین فعالیت های بدنی و ورزشی برای بدن عبارتند از دویدن، جهیدن، کوه نوردی، ورزش های تیمی مثل فوتبال، بسکتبال و والیبال، ورزش های آئروبیک، تنیس و دیگر ورزش های با راکت، اسکی، اسکیت و ورزش های رزمی.

گرچه شنا و دوچرخه سواری برای سیستم قلبی و عروقی بسیار مفیدند ولی استخوان ها را خوب تقویت نمیکنند. باید روزی حداقل نیم ساعت و هفته ای حداقل چهار روز ورزش کرد. البته ورزش بجز تقویت استخوان ها موجب افزایش قدرت عضلانی، بهتر شدن هماهنگی بین حرکات، بهبود عملکرد سیستم قلبی عروقی، بهبود وضع روحی و بسیاری منافع دیگر هم میشود.

منبع:ایران ارتوپد

11 توصیه مهم برای تقویت استخوا‌ن‌ها

استخوان‌ها مهم‌ترین و ضروری‌ترین اعضای بدن هستند، چرا که هرچه قوی‌تر باشند، سلامت، تندرستی و تناسب اندام‌های بدن بیشتر تامین می‌شود.

 کارشناسان بهداشت و سلامت عمومی تاکید دارند که علاوه بر مصرف مقادیر کافی کلسیم در طول روز از طریق رژیم غذایی، راه‌ها و توصیه‌های دیگری نیز برای تقویت بافت استخوانی و بهبود سلامت این اعضای مهم وجود دارد.

در این مقاله 11 پیشنهاد مفید و موثر ارائه شده که رعایت آنها به تقویت استخوان ها و حفظ سلامت این بافت در طولانی مدت کمک می‌کند. این توصیه های مفید عبارتند از:

1- از مصرف سبزیجاتی مانند کلم بروکلی که دارای برگ هایی به رنگ سبز تیره هستند و همچنین فرآورده‌های لبنی غافل نشوید، چون این مواد غذایی سرشار از ویتامین D هستند و به طور شگفت آوری به تقویت استخوان ها کمک می‌کنند.

 

2- سیر و پیاز نیز منبع غنی از عنصر سولفور هستند که مصرف آن به استحکام استخوان ها کمک می‌کند.

 

3- از مصرف نوشیدنی‌های گازدار جدا پرهیز کنید. این نوشابه‌ها حاوی فسفر زیاد هستند و فسفر زیاد باعث می‌شود بدن کلسیم از دست بدهد، بنابراین نوشابه‌های گازدار بیشتر به تضعیف بافت‌های استخوانی کمک می‌کنند.

 

4- از مصرف مواد غذایی حیوانی و غنی از پروتئین به مقدار زیاد نیز خودداری کنید. این مواد غذایی نیز در کاهش سطح کلسیم در بدن نقش دارند و باعث می‌شوند بدن کلسیم از دست بدهد.

 

5- مصرف قهوه و چای را کاهش دهید و در عوض یک لیوان شیر بنوشید. شیر غنی از کلسیم و سایر املاح تقویت کننده بافت استخوانی مانند ویتامین D، پروتئین مفید و پتاسیم است که به استحکام استخوان ها کمک می‌کنند.

 

6- حتما به هر شکلی که می‌توانید فعالیت بدنی و تحرک داشته باشید. بالا رفتن از پله‌ها، دویدن، بالا و پایین پریدن و انجام تمرینات ورزشی شبیه به وزنه برداری در تقویت استخوان ها موثر است.

 

7- اگر در طول روز به اندازه کافی از مواد غذایی حاوی املاح مفید برای استخوان ها استفاده نمی‌کنید، مکمل‌ها را به رژیم غذایی روزانه خود بیافزایید. قبل از مصرف هر مکمل یا ترکیب گیاهی حتما با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

 

8- هیچ وقت برای انجام بازی‌های ورزشی دیر نیست. فوتبال، بدمینتون و بسکتبال همگی به افزایش حجم عضلات و در نهایت به تقویت و سلامت استخوان ها کمک می‌کنند. با این حال اگر این بازی‌های ورزشی شادی بخش را از جوانی آغاز کنید هرگز به پوکی استخوان مبتلا نخواهید شد.

 

9- می‌توانید از گیاهان استخوان ساز در رژیم غذایی روزانه خود استفاده کنید. گیاه آلفا آلفا، علف جو، ریشه گیاه قاصدک، گزنه و جعفری از این گونه هستند.

 

10- سحرخیز باشید و صبح ها حداقل 15 دقیقه در معرض نور خورشید صبحگاهی قرار بگیرید تا ویتامین D به اندازه کافی در بدنتان تولید شود.

 

11- سیگار و الکل را فراموش کنید چون هر دو در افت تراکم استخوانی و تحلیل استخوان ها نقش دارند.

 

منبع:دکتر لیلا بیدکی

پوكي استخوان را بشناسيم

پوكي استخوان چيست؟

پوكي استخوان يا استئوپروز، عبارت از حالتيست كه در اثر تخريب بافت استخواني، توده‏اي استخوان كاهش يافته سرانجام به شكستگي استخوان منجر مي‏شود (تعداد و اندازه‏ي تيغه‏هاي استخواني بافت استخواني كاهش مي‏يابد).

توده‏ي استخواني هر فرد معمولاً در 30 تا 35 سالگي به بيشترين حد خود مي‏رسد. پس از اين سن، كم شدن توده استخوان به صورت يك روند طبيعي آغاز مي‏شود. در واقع با افزايش سن، مقدار استخواني كه تخريب مي‏شود، بيشتر از مقداري است كه ساخته مي‏شود. اگر بتوانيم ساختمان داخلي بافت استخواني را با ميكروسكوپ ببينيم، در حالت طبيعي، شبيه كندوي عسل است كه با تخريب بافت استخواني در اين كندو اندازه‏ي فضاهاي خالي بزرگتر مي‏شود و به عبارتي پوك‏تر مي‏شود. بدين ترتيب، استخوانها نازك و شكننده مي‏شوند، به حدي كه به راحتي و حتي به خودي خود مي‏شكنند.(مخصوصاً در ناحيه سر استخوان ران كه در گودي استخوان لگن جا دارد، ستون مهره‏ها و مچ دست). زمان يائسگي عامل خطر ديگري براي پوكي استخوان است، بطوريكه بعضي، عملاً پوكي استخوان را فقط بيماري دوران يائسگي مي‏دانند. هنگام يائسگي، مقدار هورمون (استروژن) در بدن زنان خيلي كم مي‏شود. پايين آمدن اين هورمون در خون، از دست دادن (استحكام) استخوان و پوكي آن را سبب مي‏شود. پوكي استخوان، بيماري خاموش نيز ناميده مي‏شود، زيرا ممكن است شما متوجه هيچ علامتي نشويد. طي سالها ممكن است استخوانهايتان را از دست بدهيد، اما ندانيد كه پوكي استخوان داريد، تا زمانيكه ناگهان يكي از استخوانهايتان بشكند. بعضي مواقع، وجود برخي از بيماريها مثل پركاري تيروئيد، كم كاري غدد جنسي، آرتريت روماتوئيد، يا مصرف بعضي از داروها مثل كورتن و لووتيروكسين باعث كم شدن قدرت استخوانها و در نتيجه پوكي آنها مي‏شود.

سن شروع وشيوع پوكي استخوان:   

 در زنان پوكي استخوان چهار برابر مردان ديده مي‏شود. در سالهاي بعد از يائسگي، مخصوصاً در سالهاي اول، معمولاً قدرت استخوان با سرعت زيادي كاهش مي‏يابد. سپس اين سرعت كم مي‏شود ولي روند پوكي استخوان ادامه مي‏يابد. زنان، مخصوصاً آنها كه بيشتر از 60 سال دارند بيشترين مبتلايان به پوكي استخوان‏اند. در مردان با افزايش سن، كاهش ناگهاني و عمده‏ي هورمونهاي جنسي، چنان كه در زنان اتفاق مي‏اافتد، پيش نمي‏آيد. كاهش تراكم وقدرت استخوان در آنها خيلي آهسته‏تر اتفاق مي‏افتد. اما در 65 تا 70 سالگي، زنان و مردان با يك سرعت استخوانهاي خود را از دست مي‏دهند.

علائم و عوارض پوكي استخوان:  

  چنان كه قبلاً گفته شد، ممكن است دچار پوكي استخوان باشيد، بدون آن كه از بيماري خود اطلاع داشته باشيد. به همين سبب است كه پوكي استخوان ”بيماري خاموش“ و يا ”بيماري بي‏سر و صدا“ ناميده مي‏شود. در مراحل اوليه‏ي بروز پوكي استخوان، علائم آن به ندرت ظاهر مي‏شود، كه اين ظاهر نشدن علائم تشخيص بيماري را دشوار مي‏كند. 

پوكي استخوان در مراحل بعدي موجب بروز مسائل زير مي‏گردد:

- شكستگي خود به خود يا با كمترين ضربه بر استخوانها مخصوصاً در نواحي ران و لگن، كمر و ستون مهره‏ها كه غالباً اين اولين علامت است.

- كمر درد شديد در نقطه‏اي خاص كه نشانه شكستگي ست.
- قوز پشت كه موجب انحناي پشت يا قوز درآوردن مي‏‎شود.
- كوتاه شدن قد.
بعضي از محققان عقيده دارند افتادن دندانها در سالهاي بالا نيز ناشي از همين پوكي استخوان است
از نمونه‏هاي شكستگيهاي خود به خودي اين است كه شايد روزي كه فرد خم مي‏شود تا ساك خريد روزانه‏اش را بردارد و به خريد برود، دردي شديد در پهلويش احساس مي‏كند و بعداً متوجه مي‏شود كه دنده‏اي شكسته دارد. وقتي بيماري خيلي شديد باشد،

پوكي استخوان در مراحل بعدي موجب بروز مسائل زير مي‏گردد:- شكستگي خود به خود يا با كمترين ضربه بر استخوانها مخصوصاً در نواحي ران و لگن، كمر و ستون مهره‏ها كه غالباً اين اولين علامت است.
- كمر درد شديد در نقطه‏اي خاص كه نشانه شكستگي ست.
- قوز پشت كه موجب انحناي پشت يا قوز درآوردن مي‏‎شود.
- كوتاه شدن قد.

بعضي از محققان عقيده دارند افتادن دندانها در سالهاي بالا نيز ناشي از همين پوكي استخوان است
از نمونه‏هاي شكستگيهاي خود به خودي اين است كه شايد روزي كه فرد خم مي‏شود تا ساك خريد روزانه‏اش را بردارد و به خريد برود، دردي شديد در پهلويش احساس مي‏كند و بعداً متوجه مي‏شود كه دنده‏اي شكسته دارد. وقتي بيماري خيلي شديد باشد، فشارهاي خفيفي مثل خم شدن به جلو، بلند كردن جاروبرقي، عطسه يا سرفه كردن مي‏تواند باعث شكستگي مهره شود. شكستگيهاي ناحيه لگن، معمولاً در اثر افتادن و سقوط كردن فرد رخ مي‏دهند. اين شكستگي‏ها در بين شكستگيهاي ديگر از همه بدتر است، زيرا مي‏تواند حتي خطر مرگ در پي داشته باشد.

 نيمي از افرادي كه هم زنده مي‏مانند معمولاً تا آخر عمر عليل بوده، چنانچه نمي‏توانند بدون مراقبت دايمي آشنايي يا پرستاري زندگي كنند و براي همه‏ي عمر به عصا يا چهار پايه‏هاي مخصوص راه رفتن افراد معلول (واكر) نياز دارند.
كوتاه شدن قد، روند طبيعي افزايش سن است، ولي چنانچه كاهش قد قابل توجه بيش از 5/2 سانتي‏متر باشد(نسبت به 20 سالگي)، ممكن است همين، اولين علامت پوكي استخوان باشد.
به هر ترتيب چنانچه بيش از يكي از علائم بالا در شما هست حتماً به پزشك مراجعه كنيد. به خاطر داشته باشيد كه ممكن است هيچ علامتي مشاهده نشود ولي به پوكي استخوان دچار شده باشيد. پس بهترين راه، پيشگيري از بروز پوكي استخوان

كوتاه شدن قد، روند طبيعي افزايش سن است، ولي چنانچه كاهش قد قابل توجه بيش از 5/2 سانتي‏متر باشد(نسبت به 20 سالگي)، ممكن است همين، اولين علامت پوكي استخوان باشد.
به هر ترتيب چنانچه بيش از يكي از علائم بالا در شما هست حتماً به پزشك مراجعه كنيد. به خاطر داشته باشيد كه ممكن است هيچ علامتي مشاهده نشود ولي به پوكي استخوان دچار شده باشيد. پس بهترين راه، پيشگيري از بروز پوكي استخوانكوتاه شدن قد، روند طبيعي افزايش سن است، ولي چنانچه كاهش قد قابل توجه بيش از 5/2 سانتي‏متر باشد(نسبت به 20 سالگي)، ممكن است همين، اولين علامت پوكي استخوان باشد.

به هر ترتيب چنانچه بيش از يكي از علائم بالا در شما هست حتماً به پزشك مراجعه كنيد. به خاطر داشته باشيد كه ممكن است هيچ علامتي مشاهده نشود ولي به پوكي استخوان دچار شده باشيد. پس بهترين راه، پيشگيري از بروز پوكي استخوان است.
 
عوامل مستعد كننده پوكي استخوان كدامند؟

عوامل مستعد كننده‏اي كه قابل كنترل نيستند:

- جنسيت: زنان بسيار بيشتر از مردان به پوكي استخوان و شكستگي ناشي از آن دچار مي‏شوند.( در واقع 4 برابر آقايان). زيرا زنان از ابتدا تراكم استخوان كمتري دارند و بيشتر هم عمر مي‏كنند.
- سن: با افزايش سن احتمال بروز پوكي استخوان بيشتر مي‏شود.

- شروع يائسگي: استروژن هورمون زنانه‏اي است كه از كاهش توده‏ي استخوان جلوگيري مي‏كند. توليد استروژن در تخمدانها بعد از يائسگي متوقف مي‏شود، در نتيجه، از دست رفتن توده‏ي استخوان تسريع مي‏شود. زناني كه يائسگي زود رس دارند (قبل از 45 سالگي)، مانند بانواني كه تخمدانهاي آنها را با جراحي برداشته‏اند بيشتر در معرض ابتلا به پوكي استخوان‏اند.  

- سابقه‏ي خانوادگي: وراثت بر مقدار استخوانهاي شما و سرعت از دست دادن آنها تأثير دارد، اگر مادر شما شكستگي لگن يا مهره، ساعد و... داشته باشد، احتمال ابتلاي شما به شكستگي 2 برابر افراد ديگر است.
- استخوان‏بندي ظريف و كوچك: بانواني كه داراي استخوانهاي كوچك بوده، كوتاه قد و يا لاغراند، به خاطر وجود توده‏ي استخواني كمتر، مستعد بروز پوكي استخوان‏اند.

- نژاد: بانوان اروپايي شمالي يا افراد ساكن آسياي جنوب شرقي، بيشتر در معرض ابتلا به پوكي استخوان‏اند.

- بعضي از بيماريها: بيماريهايي نظير بيماري تيروئيد، پاراتيروئيد، غدد جنسي، و غدد فوق كليوي مي‏توانند به پوكي استخوان منجر شوند. 

عوامل خطري كه مي‏توانيد آنها را كنترل كنيد:- وزن: وزن كم بانوان بسيار لاغر باعث كم شدن قدرت استخوان هم مي‏شود (زناني كه داراي اضافه وزن‏اند، معمولاً در معرض خطر نيستند ولي احتمال ابتلا به ناراحتي‏هاي ديگر در آنها زيادتر است.)

- ورزش نكردن: فعاليت نداشتن، كاهش توده‏هاي استخوان را تسريع مي‏كند. ورزش مناسب به افزايش مقدار استخوان و سلامت بيشتر شما كمك مي‏كند.

- كمبود كلسيم در برنامه‏ي غذايي: كلسيم استخوانها را قدرتمند مي‏كند. اگر به قدر كافي كلسيم مصرف نمي‏كنيد بدن شما سلولهاي استخواني را تخريب مي‏كند تا كلسيم مورد نياز خود را از آنها به دست آورد.

- سيگار كشيدن: زناني كه سيگار مي‏كشند بيشتر از آنها كه سيگار نمي‏كشند به پوكي استخوان (و ساير بيماريها) دچار مي‏شوند.

عوامل خطر ديگر:اين عوامل عبارتند از:
بعضي داروهاي تجويزي نظير كورتن كه در درمان آرتوروز و آسم استفاده شود ( از دكتر خود در اين مورد سئوال كنيد). 
- برنامه‏ي غذايي پر پروتئين
- كمبود ويتامين دي
آيا مي‏توان پوكي استخوان را تشخيص داد؟
معاينه جسماني: معاينه وسابقه‏ي پزشكي كمك مي‏كند تا مشخص شود آيا در معرض پوكي استخوان هستيد يا نه؟ پزشكتان مي‏تواند به شما كمك كند تا برنامه‏ي پيشگيري براي خود تعيين كنيد

پرتوهاي X و عكسهاي راديولوژي:
معمولاً براي تشخيص پوكي استخوان از راديولوژي استفاده نمي‏شود، ولي گاهي اوقات، وقتي به دلايل ديگري عكس راديولوژي گرفته مي‏شود، پوكي استخوان را كه نسبتاً زياد باشد هم در فرد مشخص مي‏كنند.

آزمايشهاي سنجش تراكم استخوان

انجام اين آزمايشها فعلاً براي تشخيص و پي‏گيري درمان پوكي استخوان، دقيقترين روش است. اطلاعات لازم را از پزشكتان بپرسيد. اين آزمايش؛ معمولاً، 3 تا 5 سال يك بار تكرار مي‏شوند تا روند پوكي استخوان و احتمالاً درمان آن مشخص شود. همراه اين آزمايش براي بار اول، معمولاً يك سري آزمايشهاي عمومي هم از فرد گرفته مي‏شود تا از سلامتش اطمينان يابند. به هر حال به ياد داشته داشته باشيد كه تشخيص پوكي استخوان خيلي ساده نيست و در بيشتر موارد وقتي تشخيص داده مي‏شود كه فرد دچار شكستگي شده است. بنابراين بهترين راه، پيشگيري از بيماري پوكي استخوان است.

براي جلوگيري از پوكي استخوان چه بايد كرد؟1)دريافت كلسيم و ويتامين دي كافي (به قسمت تغذيه مراجعه شود).
2)ترك سيگار
3)داشتن فعاليت فيزيكي مداوم و متعادل (مثلاً حداقل 30 دقيقه پياده‏روي روزانه) براي توضيح بيشتر به قسمت ورزش مراجعه كنيد.
4)خانمهاي يائسه‏اي كه داراي عوامل مستعد كننده‏ي پوكي استخوان هستند و افراد مبتلا به بيماريهاي تيروئيد بايد با پزشك خود در اين باره مشورت كنند.

براي جلوگيري از پوكي استخوان چه بايد كرد؟

1)دريافت كلسيم و ويتامين دي كافي (به قسمت تغذيه مراجعه شود).

2)ترك سيگار
3)داشتن فعاليت فيزيكي مداوم و متعادل (مثلاً حداقل 30 دقيقه پياده‏روي روزانه) براي توضيح بيشتر به قسمت ورزش مراجعه كنيد.
4)خانمهاي يائسه‏اي كه داراي عوامل مستعد كننده‏ي پوكي استخوان هستند و افراد مبتلا به بيماريهاي تيروئيد بايد با پزشك خود در اين باره مشورت كنند.

منبع: دانشگاه علوم پزشکی

پوکی استخوان در زنان و دختران جوان

در حدود 2 میلیون مورد پوکی استخوان در هر سال در آمریکا اتفاق می افتد که اخبار منتشر شده در حدود 17 میلیارد دلار هزینه را برای این موارد برآورد کرده است.چاقی ناشی از بی تحرکی، نارسایی های اسکلتی و عدم رشد کافی، دختران جوان ایرانی را به شدت تهدید می کند.

به گزارش خبرگزاری مهر، دکتر شهلا چایچیان عضو کمیته علمی هفتمین کنگره بین المللی بیماریهای زنان و مامایی ایران در آستانه برگزاری این کنگره (22 و 18 آبان ماه جاری) با اعلام خبر فوق گفت: دختران ایرانی به دلیل کوچک بودن مدارس، عدم فضای مناسب جهت پیاده روی در خیابانها، آلودگی هوا، استفاده بیش از حد از غذاهای آماده و روش نامناسب زندگی، از همان ابتدای عمر برای پوکی استخوانها مستعد می شوند و در آینده زندگی خود با کاهش رشد، مشکلات هورمونی و چاقی روبرو شده که خود این مشکلات باعث عوارض دیگری شامل از دست دادن زیبایی (رشد موهای زائد در صورت)، کاهش قدرت باروری و احتمال ابتلا به بیماری های عروقی از جمله فشار خون و دیابت و انواع سرطانها در سنین پایین تر می شود.

وی افزود: متاسفانه در حال حاضر جامعه ما از بیماری های ناشی از تمدن و پیشرفت تکنولوژی بیش از هر چیز دیگر آن بهره مند شده و به عنوان مثال دختران ایرانی که امروزه به صورت وسیع از رایانه و اینترنت استفاده می کنند به دلیل عدم تحرک کافی و استراحت در هنگام کار با رایانه دچار مشکلات اسکلتی و همین طور چاقی می شوند.

چایچیان یکی از مشکلات دیگر بانوان را استفاده از سیگار عنوان کرد و گفت: مصرف سیگار سن یائسگی را که مرز بین جوانی و پیری به حساب می آید به جلو می اندازد که یکی از علل آن تحت تاثیر قرار گرفتن عروق تخمدانها می باشد و قابل ذکر است سیگار خود عاملی جهت ابتلا به پوکی استخوانها نیز می باشد.

وی خاطر نشان کرد: در هفتمین کنگره بین المللی بیماریهای زنان و مامایی ایران که از 18 تا 22 آبان ماه سال جاری در مرکز همایش های رازی تهران برگزار می شود، متخصصان زنان و مامایی از سراسر کشور در کنار میهمانانی از سایر کشورهای جهان به بحث و تبادل نظر پیرامون آخرین روش های درمانی دارویی و جراحی در رشته زنان و مامایی و بررسی آینده مامایی و بحث نانوتکنولوژی ، مهندسی ژنتیک و استفاده از نانو ذرات در تشخیص زودرس بیماری های زنان و جنین و مادران در دوران بارداری و همچنین ریز داروها در درمان بیماری های شایع زنان خواهند پرداخت.متخصصان توصیه کردند که دختران نوجوان به توجه برای حفظ سلامت استخوان و محافظت از پوکی استخوان بیشتر نیاز دارند و افزایش وزن، مصرف فست فود و استعمال سیگار از عوامل مهم پوکی استخوان دختران در سنین بالاتر است.
 
به گزارش هلث دی نیوز آمریکا، با توجه به دستورالعمل‌های جدید منتشر شده درباره پوکی استخوان، در بین زنان، دخترهای نوجوان بیش از بقیه باید توصیه‌های پزشکی در مورد سلامت استخوانها و شیوه های زندگی که می‌تواند شکستگی و پوکی استخوان را سبب شود، مانند کشیدن سیگار، کاهش بیش از حد وزن بدن و عادات بد غذایی را دریافت کنند.

کارشناسان این تحقیقات گفتند: متخصصان زنان و زایمان با صحبت با بیماران جوان خود به محکم نگه داشتن استخوانها و جلوگیری از پوکی استخوانهایشان در سنین استخوان سازی می‌پردازند.

کارشناسان افزودند که پوکی استخوان در بین زنان 5 برابر مردان و شکستگی 2 برابر شایع است.

 

دانشگاه آمریکایی زنان و زایمان به زنان 65 ساله و بالاتر تست نمایش چگالی مواد معدنی استخوان را پیشنهاد می‌کند. جذب اشعه ایکس با انرژی دوگانه، اغلب برای تشخیص پوکی استخوان ستون فقرات و لگن به کار می‌رود.

متخصصان این تست را فقط در زمان شکستگی استخوان و یا دیده شدن علائم پوکی استخوان از زنان جوان به عمل می‌آورند و در صورتی که در بیماران عوامل خطرناک جدیدی دیده نشود این تست نباید بیش از یکبار در هر 2 سال انجام شود.

بیماران توسط متخصصان باید به نمایش سالانه برای تخمین زدن خطر شکستگی در دهه آینده توصیه شوند.

ابزار این نمایش که فراکس نامیده می شود عوامل خطر مانند: سن بیمار، شاخص حجم بدن و سابقه شکستگی و همچنین اینکه آتها چه مقدار الکل می نوشد، سیگاری بودن و شرایط دیگری که باعث نقض استخوان می شود، مانند آتریت و روماتوریت را در نظر می گیرد.

اخبار منتشر شده از موسسه پزشکی خاص، به زنان با سنین مختلف کلسیم روزانه را پیشنهاد کردند، 1300 دختر بین 9 تا 18 سال،هزار زن بین 19 تا 50 ساله و 1200 زن بالاتر از 50 ساله را مورد آزمایش قرار دادند.

مقدار ویتامین دی توصیه شده برای بیشتر مردم در طول روز 600 آی یو است.

بر پایه این گزارش، افراد بالای 70 سال باید بین 600 تا 800 IU هر روز مصرف کنند. نمایش ویتامین D برای بیماران با خطرات بالا توصیه می شود.

دستورالعمل تجدید نظر شده توسط آمریکا شامل فهرست داروهای تصویب شده است. غذاها و داروهای جدید برای درمان پوکی استخوان در این لیست موجودند.

زنان يائسه، پوكي استخوان را جدي بگيرند
يك جراح و متخصص زنان و زايمان و نازايي با تاكيد بر امكان روش سنجش تراكم استخوان در 65 سالگي، راهكارهايي جهت كاهش احتمال ابتلا به پوكي استخوان ارائه داد.

دكتر طاهر فروغي فر در گفت وگو با ايسنا، درباره سنجش تراكم استخوان در زنان يائسه اظهار كرد: با توجه به اين كه در كشور ما، زنان كمتر به فعاليت‌هاي منظم ورزشي مي‌پردازند و همچنين ميزان كلسيم دريافتي آنان ناكافي است، بايد قبل از 65 سالگي بررسي سنجش تراكم استخوان آغاز شود.

وي در ادامه افزود: زناني كه سابقه قبلي شكستگي استخوان با علت نامعلوم داشته‌اند، زناني كه سابقه خانوادگي پوكي استخوان دارند، سيگاري‌ها، زنان لاغري كه وزن زير57 كيلوگرم دارند، دوره‌هاي متعدد يا طولاني قاعده نشدن در دوران قبل از يائسگي، مصرف داروهايي مثل كورتون، هپارين، ضد تشنج‌ها براي مدت طولاني، يائسگي زودهنگام زير45 سالگي و كاهش مصرف كلسيم در طولاني مدت، بايد قبل از 65 سالگي با استفاده از روش سنجش تراكم استخوان از نظر استخوان غربالگري شوند و در صورت وجود و تشخيص پوكي استخوان تحت درمان قرار گيرند.

دكتر فروغي فر در ادامه تصريح كرد: راديوگرافي معمولي نمي‌تواند خطر زودهنگام شكستگي استخوان را تشخيص دهد و حدود 30 الي 40 درصد استخوان بايد از بين برود تا تغييرات ناشي از آن در راديوگرافي معمولي آشكار شود.

اين جراح و متخصص زنان و زايمان و نازايي افزود: روش سنجش تراكم استخوان در اكثر مراكز درماني كشور انجام مي‌شود. جذب سنجي راديوگرافيك با انرژي دو گانه (DEXA) است كه از دقت خوبي در تمام مناطق شكستگي‌ها برخوردار است.

وي همچنين خاطرنشان كرد: برخلاف تصور عموم، ميزان اشعه مورد نياز در اين روش كمتر از ميزان اشعه مورد نياز در يك عكسبرداري از قفسه سينه است.

دكتر فروغي فر ادامه داد: سنجش تراكم در 3 ناحيه ستون فقرات، مفصل ران و مچ دست انجام مي‌شود كه فاصله سنجش‌ها از هم بايد يك سال باشد.

جراح و متخصص زنان و زايمان و نازايي در پايان تاكيد كرد: با استفاده از اين بررسي مي‌توان زنان در معرض خطر شكستگي استخوان و پوكي استخوان را شناسايي و از بروز اين خطرات پيشگيري كرد.

منبع:سلامت نیوز

اصول درمان در پوكي استخوان

تشخيص پوكي استخوان:  

قطعي‏ترين روش ” اندازه‏گيري تراكم استخوان“ مي‏باشد كه بدون درد است و با استفاده از دستگاه مخصوص ميزان تراكم در استخوان ران و ستون مهره‏ها اندازه‏گيري مي‏شود.

اهميت تشخيص زودرس :
 با تشخيص اوليه پوكي استخوان مي‏توان آن را متوقف يا از پيشرفت آن جلوگيري كرد.

چگونه درمان مي‏شوم؟

 پوكي استخوان به تنهايي ممكن است باعث آزار و اذيت شما نشود، ولي هنگاميكه با شكستگي استخوان همراه مي‏شود، بخصوص استخوان‏هاي كوچك ستون مهره‏ها، درد شديدي خواهد داشت و اگر ادامه داشته باشد زندگي روزمره شما را مختل خواهد كرد. در صورت داشتن پوكي استخوان كارهاي زيادي مي‏توانيد انجام دهيد تا به سلامت استخوان‏هايتان كمك كنيد.

درمان‏هاي غيردارويي•

 تغذيه سالمشامل فرآورده‏هاي لبني و سبزيجات و...

• ورزش
براي افرادي كه مبتلا به پوكي استخوان هستند، هر نوع ورزشي مناسب نيست. بايد بدانيد شروع به ورزش و افزايش فعاليت‏هاي فيزيكي در هر سني امكان‏پذير است، نبايد فكر كنيد براي اين كار پير هستيد. تداوم ورزش و فعاليت‏هاي فيزيكي باعث اثرات مثبت بر روي عضلات و استخوان‏ها مي‏شود، پس بايد راهي پيدا كنيد كه اين فعاليت‏ها براي شما لذت بخش شود و تشويق به ادامه آن شويد.
• ورزش‏هايي كه باعث ضربه و فشار به استخوان‏ها مي‏شوند از قبيل: جست و خيز و پريدن و برخي حركات يوگا براي افراد پير مناسب نيستند زيرا ممكن است سبب ايجاد شكستگي شوند.
• كلسيم، ويتامين D و پروتئين
خوردن روزانه قرص كلسيم 1-5/0 گرم يا 5000 واحد هر 2-1 ماه
خوردن روزانه قرص ويتامين D 800 واحد
خطر شكستگي استخوان ران را در افراد مسن كاهش مي‏دهد، لازمست افراد جوان نيز براي پيشگيري و درمان پوكي استخوان از آن استفاده بكنند.
پروتئين نيز براي ساختن عضلات توده استخواني مفيد مي‏باشد.
• جلوگيري از زمين خوردن
زمين خوردن در افراد مسن شايع و از عوارض آن زخمي شدن، شكستگي و بستري شدن در بيمارستان مي‏باشد كه بدنبال آن شخص بطور موقت در انجام كارهاي شخصي خود ناتوان و از اجتماع منزوي مي‏گردد و دچار ناراحتي‏هاي روحي و رواني مانند افسردگي مي‏شود.
كف حمام بايد پوششي داشته باشد كه مانع از ليز خوردن بشود. دستگيره‏هايي در حمام نصب شود كه بتوان هنگام از دست دادن تعادل از آنها استفاده نمود. استفاده ازصندلي يا چهارپايه در حمام در جلوگيري از افتادن مفيد مي‏باشد.
در آشپزخانه نيز بايد وسايل حفظ تعادل در دسترس باشد. پله‏ها مجهز به نرده باشد تا هنگام بالا و پايين آمدن بتوان به عنوان تكيه گاه از آنها استفاده كرد.
• فيزيوتراپي
حركات ورزشي در آب، تحريكات الكتريكي پوست كه باعث تحريك عصب مي‏شود، همچنين داروها نيز در كاهش درد هنگام شكستگي استخوان اثر بخش مي‏باشند.
• حمايت‏هاي روحي
بدنبال شكستگي فرد بطور موقت در انجام كارهاي شخصي خود ناتوان و از اجتماع منزوي مي‏گردد و دچار ناراحتي‏هاي روحي و رواني مانند افسردگي مي‏شود و نياز به كمك و حمايت‏هاي جسمي، روحي و رواني دارد.
دارو درماني
داروهايي كه روي تراكم استخوان اثر مثبت دارند
 استفاده از اين داروها باعث افزايش تراكم استخوان شده، سرعت و پيشرفت  نازك شدن استخوان‏ها را به تعويق مي‏اندازد در نتيجه شانس شكستگي كاهش مي‏يابد مانند:
 1- Bis phosphonates   (بيسفوسفونات‏ها)
2- داروهاي مقلد استروژن هستند، كه باعث ترميم بافت استخواني مي‏گردند و عوارض داروهاي هورموني را نيز ندارند مانند Raloxifen (رالوكسيفن)
 3- Calcitonin (كلسيتونين)
 بصورت استنشاقي يا تزريقي مصرف مي‏شود.

 4- هورمون درماني، هورمون استروژن و پروژسترون در خانم‏هاي يائسه تجويز مي‏شود.

منبع:روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی

رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از پوکی استخوان

پوکی استخوان یا استئوپروز حالتی است که در آن استخوان شکننده شده و احتمال شکستگی با ضربات کوچک افزایش می‌یابد و از گرفتاری‌های شایع در جوامع بشری است که معمولا بعد از سن 35 سالگی روند آن در انسان آغاز می‌شود.

پوکی استخوان از جمله بیماری‌هایی است که می‌توان با روش‌های بسیار ساده خطر بروز آن را کاهش داد. رژیم غذایی متعادل از جمله این روش‌هاست.

رژیم غذایی متعادل است که در آن موارد زیر رعایت شود:

-‌ شیر و فرآورده های آن: شیر از جمله منابع غنی کلسیم است. لبنیات مانند ماست، دوغ، پنیر و کشک نیز سرشار از کلسیم هستند.

فرآورده‌های کم چرب نیز به اندازه فرآورده‌های پرچرب دارای کلسیم هستند پس بهتر است از لبنیات کم چرب استفاده شود تا از اضافه وزن نیز جلوگیری شود.

روزانه باید 2 تا 3 لیوان شیر مصرف شود. در صورت عدم تحمل شیر، ماست و پنیر و کشک جایگزین‌های خوبی هستند. یک لیوان ماست یا دو قطعه پنیر (به اندازه دو قوطی کبریت) تقریبا معادل یک لیوان شیر، کلسیم دارند.

افرادی که نمی‌توانند از مواد غذایی حاوی کلسیم استفاد کنند یا غذاهای کلسیم‌دار به میزان کافی نمی‌خورند باید با تجویز پزشک قرص کلسیم دریافت کنند.

- سبزی‌ها: برخی سبزی‌ها مانند جعفری، کلم بروکلی، اسفناج، ریحان و نعناع حاوی مقادیر زیادی کلسیم هستند اما به طور کلی توصیه می‌شود روزانه 3 تا 5 سهم از انواع سبزی‌ها مصرف شود.( هر یک سهم سبزی شامل نصف لیوان سبزیجات پخته یا یک لیوان سبزی خام است).

- ماست: سعی کنید روزانه 2 تا 4 وعده میوه مصرف کنید. (یک عدد سیب متوسط یا یک عدد موز، یا یک بشقاب کوچک انگور را معادل یک وعده میوه محسوب کنید).

توجه کنید در صورتی که قسمت عمده روز را خارج از منزل می‌گذرانید و امکان استفاده از انواع میوه‌ها برای شما وجود ندارد، می‌توانید از برگه خشک شده میوه‌ها مانند برگه هلو و زردآلو، آلبالو و یا انجیر خشک استفاده کنید. در صورت استفاده از میوه‌جات خشک شده اعتدال را رعایت کنید؛ چرا که محتوای قند آنها به دلیل فشرده و بدون آب بودنشان بالاتر است.

- ماهی،تخم مرغ، گوشت وسویا: سعی کنید حداقل هفته‌ای دو بار ماهی مصرف کنید. در صورتی که بیماری خاصی مانند چربی خون بالا و ... ندارید سعی کنید دل، جگر، قلوه و تخم مرغ را در حد اعتدال مصرف کنید. انواع گوشت‌های کم چربی را در حد اعتدال در برنامه غذایی خود قرار دهید. سویا به دلیل داشتن ترکیباتی مشابه استروژن می‌تواند موثرتر باشد بنابراین سعی کنید سویا را در برنامه غذایی روزانه خود وارد کنید.

- حبوبات: سعی کنید انواع حبوبات مانندعدس، نخود و لوبیا قرمز را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید.

- شیرینی ها: شیرینی‌ را به مقدار کم مصرف کنید، خیلی از آنها حاوی مقادیر بالایی چربی هستند. بنابراین سعی کنید از دسرهایی که منبع خوب کلسیم هستند و در ترکیبات آنها شیر یا ماست به کار رفته مانند انواع بستنی‌های کم چرب یا ماست‌های میوه‌ای، استفاده کنید.

- نوشیدنی‌ها: روزانه 1/5 تا 2 لیتر یعنی حدود 6 تا 8 لیوان آب و مایعات بنوشید.

البته در این باره به توصیه های زیر توجه کنید:

- بهتر است دوغ را جایگزین نوشابه کنید.

- مصرف زیاد قهوه موجب پوکی استخوان می‌شود. در مصرف آن اعتدال را رعایت کنید.

- سعی کنید چای کمرنگ مصرف کنید چرا که برای سلامت استخوان مفیدتر است.

- از مصرف بیش از حد گوشت، نمک و الکل خودداری کنید.

- درفصل زمستان که کمتر از خانه خارج می‌شوید و کمتر در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرید، باید مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین «د» را افزایش دهید.

- با افزایش سن از توانایی پوست برای ساختن ویتامین «د» کاسته می‌شود. بنابراین لازم است در افراد مسن از دارو برای تامین مقادیر کافی ویتامین د استفاده شود.

منبع:همشهری

روش هاي مختلف تشخيص پوكي استخوان

علائم  و عوامل پوكي استخوان موريانه اي در  استخوان

 ‌ پوكي استخوان،  شايع ترين بيماري متابوليك استخوان است كه با بالا رفتن اميد به زندگي، اهميت آن به عنوان يك معضل عمومي بيش از پيش شناخته شده است. آمار هاي موجود نشان دهنده ابتلاي بيش از75ميليون نفردر اروپا، ژاپن وايالات متحده به اين بيماري است. هزينه هاي تحميل شده ناشي از اين بيماري شامل هزينه بستري در بيمارستان، مراقبت سرپايي، خدمات پرستاري، درمان هاي دارويي وروزهاي كاري از دست رفته است.  علا‌وه بر اين  افزايش احتمال مرگ در مبتلايان، شكستگي هاي استخواني، زمين گيرشدن وعوارض ثانوي ناشي از آن، درد كمر وكاهش قد براي سلامتي سالمندان تهديد كننده  هستند . لذا پيشگيري از اين بيماري براي حفظ سلامتي، كيفيت زندگي و استقلال به خصوص در دوران سالمندي ضروري است. 

 ‌تعريف پوكي استخوان

پوكي استخوان بيماري سيستميك اسكلتي است  كه منجربه كاهش توده استخواني و تخريب ميكروسكوپي نسج استخوان و افزايش شكنندگي آن مي شود. اين بيماري در مراحل اوليه بدون علامت بوده وغالبا تا زمان شكستگي استخوان تشخيص داده نمي شود.

 ‌‌فاكتورهاي خطر زاي پوكي استخوان در زنان 

حداكثر تراكم استخواني( ‌PBM‌ )  در زنان كمتر از مردان است. همچنين تغييرات هورموني پس از يائسگي در بروز پوكي استخوان تاثير گذار است. از سوي ديگرمتوسط طول عمردر زنان بيش از مردان است و در نتيجه كاهش توده استخواني درآن ها بيشتر خواهد بود. با بالا رفتن اميد به زندگي در بسياري از نقاط جهان زنان بيش از يك سوم عمرخود را پس از يائسگي طي مي كنندكه اين روند به خصوص در آسيا  با  توجه  به جمعيت انبوه قابل ملاحظه است. لذا درمجموع شيوع پوكي استخوان در زنان سه برابر مردان است. ‌

سن

‌ با افزايش سن ، خطربروز پوكي استخوان بالا مي رود به نحوي كه تا 75 سالگي 30% زنان سفيد پوست دچار پوكي استخوان مي شوند. ‌

نژاد

زردپوستان وسفيد پوستان در مقايسه با سياه پوستان از توده استخواني كم تراكم تري برخوردار ند. ‌

كاهش هورمون هاي جنسي

‌ هورمون هاي جنسي بر روي رشد استخوان موثر ند. توليد آن ها كمي قبل از بلوغ وپس از آن افزايش پيدا مي كند.  البته  سير زماني توليد آن ها كاملا با رشد توده استخواني تطابق ندارد. كاهش آن عامل اصلي پوكي استخوان در زنان پس از دهه پنجم زندگي است.

 ژنتيك

 نقش توارث در تراكم معدني استخوان(‌BMD‌)  شناخته شده است. اين تاثيردر تراكم فقرات كمري، گردن استخوان وديستال ساعد بيشتر و در پروگزيمال فمور وساعدكمتر مشهود است.  

ابتلا به بيماري ها و مصرف داروها

پركاري تيروئيد، هيپرپاراتيروئيديسم،  ديابت وابسته به انسولين، بيماري هاي گوارشي، بيماري هاي متابوليك وتغذيه اي، سرطان ها ومصرف داروها (مانند ضد تشنج ها وداروهاي ضد سرطان)سبب افزايش بروز پوكي استخوان مي شود.

رژيم غذايي

 مصرف كلسيم دركودكان، سن بلوغ وزنان قبل از يائسگي سبب افزايش تراكم استخوان مي شود. همچنين بر  طبق  بعضي مطالعات با هرگرم مصرف اضافي كلسيم ، خطرشكستگي استخوان لگن 25% كاهش پيدا مي كند.

سابقه شكستگي قبلي

‌ سابقه شكستگي استئوپروتيك قبلي در فرد يا شكستگي استخوان لگن در مادر فرد، خطرشكستگي بعدي را در هر دو جنس افزايش مي دهد.

مصرف سيگار

مصرف سيگار ‌ باعث ايجاد اختلال‌ در جذب‌ كلسيم‌ و ساخت‌ استخوان،   يائسگي زودرس ، كاهش وزن وتخريب استروژن مي شود.

مصرف الكل ‌

مصرف الكل  بر متابوليسم پروتئين وكلسيم، تحرك فرد وفعاليت غدد جنسي موثر بوده واثرسمي روي استئوبلاست ها دارد. ‌

بي تحركي ‌

ورزش سبب افزايش رشد استخواني به‌خصوص در كودكي ودوران بلوغ مي شود به نحوي كه تراكم استخواني بستگي به سطح فعاليت معمول روزانه دارد.

ورزش شديد

‌ ورزش بسيار سخت و شديد به علت تبعيت ورزشكار از يك برنامه غذايي خاص يا تاخير بلوغ به علت اختلالات هورموني ناشي از فعاليت شديد، خطر پوكي استخوان را افزايش مي‌دهد.

علائم باليني پوكي استخوان

پوكي استخوان هيچگونه علائم هشداردهنده اي ندارد و معمولا بيماران تا پيش از شكستگي استخوان ها علامتي ندارند. بنابراين علامت اصلي پوكي استخوان همان عارضه اصلي يعني شكستگي است. فاكتورهاي خطرزاي شكستگي شامل كم بودن تراكم استخواني و فشار به اسكلت دراثر تروما يا فعاليت روزانه است. شايع‌ترين نوع تروما درشكستگي هاي استئوپروتيك، سقوط يا زمين خوردن است. خطر  سالانه سقوط در زنان 85 سال به بالا 50% ودر مردان سالمند 33 % است.50%موارد سقوط به علت اختلال عملكرد اعضا مانند كاهش ادراك اندام هاي تحتاني، اختلال در راه رفتن، كاهش كنترل وضعيت، ضعف عضلات، كاهش رفلكس ها وكاهش ديد است. بيماري هاي مزمن مانندمشكلات عصبي، قلبي، حوادث عروقي مغز، بي اختياري ادرار، افسردگي، اختلالات شناختي ومصرف داروهاي آرام بخش و ضد افسردگي نيز خطرسقوط را افزايش مي دهند. مسائل محيطي مانند نوركم وسطوح لغزنده نيز در افزايش خطر زمين خوردن موثر هستند. احتمال شكستگي به جهت ونوع زمين خوردن، نرم يا سفت بودن محل وتراكم استخوان بستگي دارد

. همچنين بدون توجه به سن، ميزان شكستگي در زنان پس از يائسگي3 برابر مردان است به نحوي كه خطرشكستگي در طول عمر يك زن سفيد پوست 15% است. شايع‌ترين محل هاي شكستگي، لگن ،مهره ها وساعد  و   جدي ترين، كشنده ترين، پرعارضه ترين و پرهزينه‌ترينآن ها شكستگي لگن است كه معمولا ناشي از تروما بوده وگاه خود به خود رخ مي دهد. سن متوسط رخداد آن در كشورهاي پيشرفته 80 سالگي و دركشورهاي در حال توسعه كمتر است. شكستگي لگن به‌طور متوسط نياز به 30 روزبستري دارد.20 %بيماران در سال اول شكستگي عمدتا در اثربيماري زمينه اي قبلي فوت كرده،20% نياز به بستري طولاني در آسايشگاه پيدا كرده و تنها يك سوم بازماندگان به حد اوليه توانمندي خود مي رسند. شكستگي مهره در زنان به خصوص در سن بالاتر بيشتررخ مي دهد. بر اساس بررسي هاي راديولوژيك 26-19% زنان سفيد پوست پس از يائسگي تغيير شكل مهره ها به خصوص در وسط فقرات پشتي  يا محل اتصال مهره هاي سينه اي  به كمري دارند. بر خلاف شكستگي هيپ، ميزان مرگ دراين افراد زياد نيست ولي كيفيت زندگي شديدا مختل مي شود. علاوه بر پوكي استخوان درشكستگي ستون فقرات به خصوص در مردان، فشارهاي شغلي، تروما و تصادفات را بايد در نظر گرفت. شكستگي ساعد معمولا در اثر زمين خوردن رخ مي دهد. ميزان آن در زنان 5 سال پس از يائسگي بالا رفته و حداكثر آن در 70-60 سالگي است و پس از آن مجددا كاهش پيدا مي كند. مرگ ومير نادر ولي اين نوع شكستگي دردناك است و به6-4 هفته ماندن در گچ وگاه جراحي نياز دارد. ‌

پوكي استخوان در مراحل پيشرفته تر  موجب بروز:‌

•  شكستگي‌ خود به خود يا با كمترين ضربه بر استخوان ها مخصوصا در نواحي ران و لگن، كمر و ستون مهره‌ها.‌
•  كمر درد شديد در نقطه اي خاص كه نشانه شكستگي است.
•  قوز پشت كه موجب انحناي پشت يا قوز درآوردن و‌ كوتاه شدن قد مي شود .

بعضي از محققان عقيده دارند افتادن دندان ها در سال هاي بالا نيز ناشي از همين پوكي استخوان است . هنگامي كه  بيماري خيلي شديد باشد، فشارهاي خفيفي مثل خم شدن به جلو، عطسه يا سرفه كردن مي‌تواند باعث شكستگي مهره شود. ‌

روش هاي مختلف تشخيص پوكي استخوان

1)التراسوند

‌ يكي از روش‌هاي رايج اندازه‌گيري پوكي استخوان استفاده از اولتراسوند است. سيستم اولتراسوند اندازه‌گيري مواد معدني استخوان، بسيار كوچك‌تر و ارزان‌تر از روش سنجش تراكم استخوان يا دانسيتومتري است و زمان انجام اين كار حدود 1 دقيقه است ومزيت آن در نداشتن اشعه يونيزه است. ‌

مشخصات دانسيتومتري از اولتراسوند

‌1- عدم وجود اشعه يون ساز

‌2- امكان تكرار تصاوير ناحيه مورد نظر

‌3- مشخص شدن ميزان مواد معدني ناحيه مورد نظر به همراه حدود هندسي آن‌

4- كنترل خودكار درجه حرارت براي معتبرترين اندازه‌گيري‌

‌5- كاليبراسيون دقيق و كنترل داخلي

‌6- نمايش رنگي تصاوير براي ارزيابي بهتر دانسيته

‌7- ذخيره‌سازي تصاوير بيماران براي مدت طولاني به منظور پيگيري

‌8- دسترسي آسان به تصاوير براي اپراتور

‌9- امكان مقايسه بين چندين تصوير‌ ‌

2)توموگرافي

اين شيوه تصوير برداري در حقيقت به معني تصوير برداري‌ ‌مقطعي و عرضي از اعضاي بدن است و البته اين روش تشخيصي براي مناطق بالاتر از گردن استخوان ران قابل استفاده نيست. اسكن استخوان‌ ‌يا CT ‌‌در مورد تشخيص سرطان هاي‌ ‌متاستاتيك (تهاجم سرطان از ساير نقاط بدن به استخوان) يا تومورهاي اوليه استخواني‌‌ ‌مفيدتر هستند‌. ‌

3)‌ راديوگرافي ‌

راديوگرافي ، يا عكس برداري با اشعه‌ X ‌، قديمي‌ترين و‌ ‌شايع ترين نوع  تصوير  برداري تشخيصي پزشكي است كه بيش از يك قرن پيش كشف شده است ، عكس‌برداري‌ ‌با‌ اشعه‌ ‌ايكس ‌مي‌تواند تصاوير تشخيصي از بدن انسان را روي فيلم يا روي صفحه كامپيوتر‌ ‌نشان دهد‌.‌

عكس‌برداري با اشعه ايكس سريع‌ترين و آسان‌ترين راه براي ديدن استخوان هاي  شكسته،‌‌ ‌مفاصل يا‌ آسيب‌هاي‌ ‌مهره‌اي ‌است، حداقل دو تصوير از زواياي مختلف براي تشخيص لازم است و ممكن است‌ ‌در محل مفاصل زانو ، آرنج يا مچ گاهي سه تصوير لازم باشد. راديوگرافي كليد اصلي‌ ‌براي راهنمايي‌ ‌جراحي هاي ارتوپدي‌ ‌و درمان صدمات ناشي از‌ ‌ورزش است، اما راديوگرافي حتي در شكل پيشرفته ممكن است، يافته واضحي از‌ ‌سرطان هاي استخوان‌ ‌را نشان ندهد، لذا‌ ‌غربالگري سرطان هاي استخوان و تشخيص در مراحل اوليه نياز به روش‌هاي ديگري مثل‌ سونوگرافي‌،‌ MRI ‌،‌ ‌اسكن استخوان‌ ‌و ... دارد‌. 

محدوديت‌هاي راديوگرافي استخوان‌ ‌

با وجود اين كه تصاوير به دست آمده جزئيات‌ ‌استخوان را به وضوح نشان مي‌دهند اطلاعات كمي در مورد بافت هاي نرم در اختيار پزشك‌ ‌قرار مي‌دهند‌.

• ‌ به عنوان مثال MRI ‌‌در مورد ضايعات زانو و شانه مخصوصا در تشخيص پارگي هاي‌ ‌ليگاماني ، وجود مايع در مفصل و ساير مشكلات، بيشتر كمك كننده است‌‌.
•  در مورد ارزيابي استخوان‌ هايي كه در اثر صدمات دچار فشردگي و كوفتگي استخواني‌ ‌شدند وخطوط قابل رويت شكستگي در آن ها ايجاد نشده MRI ‌‌استفاده مي‌شود‌. ‌
• ‌‌‌MRI  به ويژه در مورد تصويربرداري از‌ ستون‌ ‌فقرات ‌و نخاع درون آن مفيد است‌.
•  سونوگرافي ‌در مورد صدمات اطراف مفصل و ارزيابي مفصل لگن در بچه‌ها براي تشخيص مشكلات مادرزادي‌ ‌مفيد است.‌‌ ‌

بنابراين بهترين روش پيشگيري ازپوكي استخوان و عوارض آن، رعايت رژيم غذايي مناسب، فعاليت ورزشي مناسب و دوري ازعوامل كمك كننده در افزايش پوكي استخوان ، مانند استعمال دخانيات (به ويژه تمام موارد ذكر شده تا قبل از سن 35 سالگي) و ارزيابي هاي لازم براي تعيين ميزان تراكم استخواني است.‌

4)روشDEXA

بهترين روش براي تشخيص پوكي استخوان، سنجش تراكم استخوان يا دانسيتومتري است. خوشبختانه امروزه براي سنجش تراكم استخوان دستگاه هاي جديدي ساخته شده كه     مي تواند با دقت نسبتا زيادي ، تراكم استخواني و نسبت آن ، با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه گيري كنند. اين آزمايش ها براي تشخيص و پيگيري درمان پوكي استخوان ،‌ دقيق‌تر از عكس‌برداري با‌ ‌اشعه هستند. ‌پرتوهاي‌ ‌ايكس‌ معمولا براي تشخيص پوكي استخوان مورد استفاده قرار نمي‌گيرند. اين پرتوها‌ ‌كه به دلايل ديگري استفاه مي‌شوند ممكن است پوكي استخوان را نيز در حالتي كه حدود 25‌‌ ‌تا 40 درصد توده استخوان از بين رفته باشد نشان دهد ولي در‌‌ ‌بيشتر موارد پوكي استخوان تشخيص داده نمي‌شود تا اين كه فرد دچار شكستگي استخوان‌ ‌شود.‌

در  برخي روش هاي قديمي از چشمه‌هاي عناصر راديواكتيو استفاده مي شدكه  با توجه به گران بودن مواد راديواكتيو، كوتاهي نيمه عمر بعضي از عناصر و‌ ‌پايين بودن شار تابشي بعضي از مواد راديواكتيو، دانشمندان در صدد استفاده از‌‌ ‌چشمه‌هايي شدند كه شار تابشي مناسبي داشته  و در عين حال ارزان باشد. لذا تكنيك ‌DXA‌‌ ‌‌ به وجود آمدكه در اين روش مبناي كار دانسيتومتري استفاده‌ ‌از يك منبع با دو نوع پيك انرژي بالا و پايين است كه جذب متفاوتي در بافت هاي نرم و‌ ‌استخوان دارد. درDXA‌‌ ، منبع انرژي اشعه‌‌ X‌ است كه برخلاف ماده راديواكتيو در‌ ‌طول زمان كاهش نمي يابد، بنابراين دقت دستگاه به مقدار زيادي (تا %99)افزايش مي‌يابد .

اصل فيزيكي مهمي كه درسيستم‌هاي‌DXA‌‌  استفاده شده است، اندازه‌گيري ميزان پرتوهاي‌X‌‌ ‌ عبوري از داخل بدن با فوتون‌هاي كم انرژي و پر انرژي است. از آنجا كه ضريب تضعيف‌ ‌پرتوهاي‌X‌  به عدد اتمي و انرژي فوتون وابسته است، اندازه‌گيري مقادير فوتون‌هاي‌ ‌عبور كرده در دو انرژي مختلف اين توان را به‌وجود مي‌آورد كه چگالي سطحي در دو بافت‌ ‌متفاوت، بافت نرم و مواد معدني استخوان   ازيكديگر مشخص  باشند .‌‌

براي‌ ‌به‌وجودآوردن پرتوهاي‌X‌  با دو  انرژي متفاوت از تكنيك‌هاي مختلف استفاده‌‌ ‌مي‌شود:

1-‌‌ تكنيك توليد پرتو با انرژي متفاوت: در اين روش دو ولتاژ ‌ ‌قوي متفاوت بر   تيوب اعمال مي‌شود به‌گونه‌اي كه در هر نيم سيكل در يكي از دو‌ ‌حالت ولتاژ  بالا و ولتاژ  پايين قرار مي‌گيرد. در اين حالت توزيع طيف پهن تري‌ ‌ايجاد مي‌شود كه با استفاده از فيلتر مدور گردان كه عمل كاليبراسيون را  بر عهده‌‌ ‌دارد اثر سخت شدن پرتو، تصحيح مي‌شود. در اين چرخ گردان فيلترهاي معادل بافت نرم و‌‌ ‌استخوان وجود دارد و با محاسبه ضرايب تضعيف موجود ، ‌ تصوير را پيكسل به پيكسل كاليبره مي‌كند.‌‌ ‌

‌2- استفاده از يك  فيلتر لبه: اين  فيلتر  طيف انرژي اشعه‌X‌‌ ‌‌ را به دو قسمت كم و پر انرژي تقسيم مي‌كند. با‌ ‌توجه به اين‌كه دو قسمت طيف ذاتا توزيع طيفي كوچكي دارد مشكل سخت  شدن اشعه كاهش‌‌ ‌مي‌يابد. ‌

‌دستگاه هاي‌‌ DXA  را بر اساس نحوه كاليماسيون تيوب اشعه ايكس به‌كار‌ ‌برده به دو نوع‌‌ Pencil Beam ‌‌و ‌‌Fan  Beam‌ تقسيم بندي مي كنند. در نوع Pencil  Beam ‌‌ ‌از يك يا دو دتكتور استفاده مي‌شود در حالي‌كه در‌‌ Fan  Beam‌ دتكتور‌هاي به‌كار رفته در يك خط قرار دارند كه باعث افزايش سرعت اسكن و دقت بيشتر‌ ‌مي‌شود‌.‌

3-روش  ‌IVA ‌(‌Instant Vertebral Assessment‌) ‌‌‌‌

‌اگر چه پوكي استخوان مشكل شايع و پرهزينه‌اي است با اين حال تكنيك‌هاي غير تهاجمي و دقيقي‌ ‌براي ارزيابي توده استخواني كم وجود دارد كه  براي تعيين ميزان پوكي استخوان در‌‌ ‌فقرات كمري از مهره‌هاي  ‌‌ 1Lتا ‌‌4L‌ تست تراكم استخوان به عمل مي‌آيد ولي اكثر‌ ‌شكستگي‌هاي استخوان در ستون فقرات در ناحيه فقرات پشتي مهره اول كمري رخ مي‌دهد كه‌ ‌گاهي منجر به گوژپشتي مي شود. اين افراد امكان دارد داراي چگالي استخواني نرمال يا‌‌ ‌استئوپني باشند ولي دچار شكستگي مهره‌هاي كمري ناحيه ‌‌1L‌  يا فقرات پشتي شده‌‌ ‌باشند‌.

 ‌پوكي استخوان فاكتور خطري است كه يكي از قوي‌ترين‌‌ ‌فاكتورهاي مرتبط با شكستگي است. علاوه بر توده استخواني، تركيبي از ديگر فاكتورهاي‌ ‌خطر، شامل شكستگي مهره قبلي، به طور معني‌داري خطر پيشرفت شكستگي بعدي را افزايش‌ ‌مي‌دهد. علاوه بر اين وجود شكستگي مهره با افزايش كمر‌ ‌درد، كاهش تحرك، افزايش روزهاي استراحت در بستر، كاهش زمان كار، افسردگي و ميزان‌ ‌بالاتري از بستري شدن و عوارض ناشي از آن همراه  است.

‌‌ ‌بنابراين هر شكستگي‌ ‌مهره، اثر باليني قابل توجهي به دنبال دارد. تقريبا دو سوم تا سه چهارم شكستگي‌هاي مهره بدون علامت است. تشخيص شكستگي مهره بدون علامت در پزشكي باليني به ندرت رخ مي‌دهد و طبق مطالعات 75% از شكستگي‌هاي ستون فقرات به صورت باليني آشكار‌ ‌نمي‌‌شوند، بنابراين استفاده از روش‌هاي مكمل در تكنيك‌‌ DXA‌  ضروري به نظر‌ ‌مي‌رسد. با توليد دستگاه‌هاي ‌‌ DXA‌  و توانايي تهيه تصاوير به صورت رخ و نيم رخ‌ ‌از فقرات پشتي و كمري، آشكار سازي مهره‌هايي كه دچار شكستگي شده، مرتفع شده است‌.

‌تكنيك‌‌ IVA‌  براي اين منظور عرضه شده است و در اين تكنيك با دزجذبي‌‌ ‌بسيار كم، تصاويري دقيق و شفاف به صورت رخ و نيم رخ از مهره‌هاي كمري و پشتي تهيه‌ ‌مي‌‌شود كه پزشك مي تواند با دقت بيشتري ريسك شكستگي را مورد ارزيابي قرار دهد. در‌ ‌اين تكنيك به علت بهره‌گيري از تكنيك تصاوير ديجيتال، با به‌كارگيري فيلتر‌هاي‌ ‌تصويرسازي لبه‌هاي مهره ستون فقرات به راحتي قابل مشاهده است كه كمك شاياني در‌ ‌تشخيص و تعيين شكستگي‌ها مي‌كند. تعيين ارتفاع مهره‌ها پارامتر خوبي براي تعيين‌ ‌احتمال شكستگي استخوان هاي ستون فقرات محسوب مي‌ شود. تعيين ارتفاع تك تك مهره‌ها‌‌ ‌با استفاده از نرم افزار ويژه ‌‌امكان‌پذير است.‌

طبق‌ ‌مطالعات انجام شده با به كارگيري تكنيك‌‌ IVA‌  بيش از 30% بيماران احتياج به درمان‌ ‌دارند، در حالي كه فقط با تعيين چگالي استخوان، اين افراد جزء افرادي قرار مي گيرند  كه به‌صورت‌ ‌اندك دچار كاهش تراكم استخوان هستند  اما  قبلا دچار شكستگي استخوان شده اند و شديدا‌ ‌در خطر شكستگي  هاي ديگري قرار دارند‌. 

 

پوكي استخوان در مردان 

پوكي استخوان(OSTEOPOROSIS) ‌‌همواره به عنوان معضلي جدي براي زنان،‌ ‌مخصوصا پس از دوران يائسگي مطرح بوده اما در اين بين كمتر توجهي به پوكي‌ ‌استخوان در مردان شده است. پوكي استخوان در مردان اهميت زيادي دارد و طبق آمار‌‌ ‌بهداشت جهاني تنها در آمريكا نزديك به دو ميليون مرد، مبتلا به پوكي استخوان‌ ‌پيشرفته بوده و سه ميليون نفر نيز در معرض ابتلا و در مراحل اوليه اين بيماري قرار دارند. پوكي استخوان زماني آغاز مي شود كه به جاي جذب و ذخيره كلسيم، از منابع‌ ‌كلسيم ذخيره شده در اسكلت استخواني بدن استفاده مي شود. در اين صورت استخوان ها‌ ‌نازك و شكننده مي شوند و مقاومت خود را در مقابل ضربه، حتي ضربه هاي خفيف از دست مي‌‌ ‌دهند. مهم‌ترين بخش هايي كه در اثر ابتلا به پوكي استخوان در معرض شكستگي قرار مي‌ ‌گيرند،‌ ‌لگن و ستون فقرات هستند‌.‌پوكي استخوان يك بيماري نهفته اما خطرناك است. نه از آن جهت كه باعث مرگ انسان‌ ‌مي شود بلكه از آن جهت كه توان حركت و تحرك و زندگي را از انسان سلب كرده و به‌‌ ‌دنبال آن فرد گوشه گير، افسرده، عصبي و ... مي شود و مرگ تدريجي و خاموشي را براي‌ ‌انسان رقم مي زند‌.‌‌ بيش از 50 درصد مرداني كه به شكستگي لگن دچار مي شوند، تا پايان عمر با‌‌ ‌مشكل حركتي مواجه اند و در بعضي موارد كه استخوان به صورت ناقص ترميم مي شود، نياز‌ ‌به پرستاري و مراقبت ويژه دارند‌.‌

با آن كه زمان آغاز دوران يائسگي، قطع ترشح هورمون هاي زنانه، ظرافت‌ ‌اسكلت استخواني در زنان و بارداري عواملي مهم و تسريع كننده در پوكي استخوان به‌ ‌شمار مي رود، اما مردان نيز با روندي كندتر و پس از سن 65 سالگي به پوكي استخوان‌ ‌مبتلا مي شوند‌.‌عواملي چون بالا رفتن سن، مسائل ژنتيك، ساختار اسكلت استخواني و نژاد‌ ‌هر فرد عواملي غير قابل كنترل هستند

 اما بعضي عوامل نيز مثل كاهش ذخيره و جذب‌ ‌كلسيم، ترشح كورتيكوييدها (گروهي از هورمون هاي طبيعي كه توسط بخش فشرده غده فوق‌‌ ‌كليوي ساخته مي شوند) كاهش ترشح تستسترون، مصرف سيگار،‌ عصبانيت ‌و ناراحتي هاي روحي و رواني،‌ افزايش وزن، عدم تحرك، تغذيه نامناسب و‌ ‌بي اشتهايي عصبي      (ANOREXIA NERVOSA) ‌‌از جمله عوامل ثانويه و قابل كنترل براي تسريع‌ ‌روند پوكي استخوان  در مردان  هستند‌.‌

 

منبع:وبلاگ دکتر فروغ