چرا دیسک گردن میگیریم؟
گردن به قسمتی از بدن مهرهداران گفته میشود که بین سر و تنه قرار میگیرد و شامل نسج نرم در بیرون و ستون فقرات گردنی و بخشی از نخاع در قسمت وسط آن است.
وزن سر را ستون مهره و بخشی از آن را نیز عضلات اطراف تحمل میکنند.
ستونفقرات گردنی، بر خلاف دیگر مهرههای بدن که حرکت کمی در کنار یکدیگر دارند، کاملا متحرک است، بنابراین بیشترین میزان چرخش و حرکات به جلو و عقب را در گردن مشاهده میکنیم.
گردن از 7 مهره و 8 ریشه عصبی تشکیل شده است. این 8 ریشه کنترل تنفس، حرکات سر روی بدن و حرکات دست را بر عهده دارند و بین هر دو مهره، دیسک قرار گرفته است.
ساختمان دیسک از یک حلقه بیرونی و یک هسته مرکزی تشکیل شده است.
در اثر ساییدگی دیسک، بهتدریج حلقه احاطهکننده پاره میشود و هسته مرکزی از محل پارگی بیرون میزند. به این برجستگی، فتق دیسک بین مهره ای میگویند که باعث فشار روی ریشههای عصبی می شود و درد آغاز میشود.
1- درد مکانیکی
این نوع درد، موضعی است و در خود ستونفقرات احساس میشود، یا اینکه خیلی نزدیک مهرههاست.
بیمار هنگام صبح و برخاستن از خواب، دردی احساس نمیکند و بهتدریج و با افزایش فعالیت روزانه، بر شدت آن افزوده میشود، به طوری که شبهنگام به اوج خود میرسد.
2- درد انتشاری
دردهای ریشهای یا انتشاری معمولا در ناحیه دست احساس میشوند، یعنی میتوانند در شانه، بازو، ساعد و کف دست باشند.
این نوع درد در بالای دست به صورت احساس برقگرفتگی و کوفتگی است و هرچه بیشتر به نوکانگشتان نزدیکتر میشویم، از میزان آن کاسته و علایم بیحسی آشکار میشود، یعنی وقتی بین انگشت سبابه و شست بیمار کاغذی قرار میدهیم، بهراحتی میتوانیم کاغذ را از بین انگشتانش خارج کنیم.
پزشک از روی انگشت بی حس شده میتواند پی ببرد که آسیب به کدام ریشه عصبی وارد شده است، مثلا بیحسی انگشت وسط به معنای صدمه روی ریشه هفتم و بیحسی انگشت کوچک، نشانه صدمه به ریشه هشتم گردن است.
چرا به دیسک گردن مبتلا میشویم؟
انسانها شغلهای متعددی دارند و برای انجام بعضی از اعمال باید به مدت طولانی برای انجام آن خود را با شرایط تطبیق دهند. برای فهم بهتر به چند نمونه اشاره میکنیم.
در صاحبان مشاغلی مثل دندانپزشکی، حروفنگاری، کاربران طولانی مدت رایانه که لازم است برای تمرکز و دیدن یک محل خاص مدتها سر و گردن را در وضعیت نامناسبی قرار دهند یا مشاغلی که لرزش طولانی به گردن وارد میکنند، مانند کارگرانی که با دریل زمین را سوراخ میکنند، به مدت طولانی نیروی زیادی به سر و گردن وارد میشود و به آن صدمه میخورد.
یکی از ورزشهای کلاسیک در فرهنگ ما، کشتی است. کشتیگیران به دلیل وضعیت خاص هنگام کشتی گرفتن مثل پل زدن و انجام بعضی از فنها، فشار زیادی به ستونفقرات گردنیشان وارد میکنند. به همین دلیل قبل از انتخاب ورزش کشتی بهتر است قوس کانال ستونفقرات از نظر استاندارد بررسی شود تا اگر در اثر آسیب، کانال نخاع کمی تنگتر شود، عارضه چندانی پدید نیاید.
برخی از افراد هم بهطور مادرزادی دچار ناهنجاریهای ستون فقرات هستند.
تشخیص دیسک گردن
وقتی علایم و نشانهها، دیسکگردن را نشان میدهد، باید بررسیهای تکمیلی آغاز شود.
رادیوگرافی ساده، ام ار ای و نوار عصب اطلاعات بیشتری میدهد و با کنار هم قرار دادن یافتهها، تصمیم درستی نیز برای درمان گرفته میشود.
درمان دیسک گردن
1- درمان نگهدارنده
با رعایت نکتههای بسیار ساده و جزیی میتوان بیماری را درمان کرد. در بیرون زدگی دیسک، بلافاصله سیستم التهابی بدن فعال میشود و بدن هم بهطور خودکار آن را خنثی میکند.
بیحرکت نگهداشتن گردن بسیار مفید است، زیرا فشار وارده کمتر میشود و به مرور بیرونزدگی سر جای اول خود برمیگردد.
برای این کار گردنبندهای طبی وجود دارد. همچنین برای تقویت عضلات و قویتر کردن آن تمرینات ورزشی کمک میکند تا روند بهبودی سریعتر طی شود.
2- درمان جراحی
اگر بعد از درمانهای نگهدارنده همچنان علایم بیماری ادامه یابد، درمان جراحی ضرورت مییابد، اما چه بیمارانی به جراحی نیاز دارند؟
افراد زیر باید جراحی کنند:
- افرادی که نقص پیشرونده دارند، یعنی دیسک گردن آنقدر شدید است که حتی در راه رفتن نیز دچار مشکل شدهاند و احساس میکنند هنگام راه رفتن، روی برف یا روی ابر قدم برمیدارند، یا زمین میخورند و دستهایشان قدرت انجام هیچ کاری ندارد و دچار نقص عصبی شدهاند.
- گروهی که هیچ علایم عصبی ندارند، فقط از درد شدید و ناتوانکننده رنج میبرند و به درمان با وجود همه اقدامها پاسخ نمیدهند و شدت درد باعث افت کیفیت زندگیشان شده است.
- برای برگرداندن بیمارانی که کاملا با استراحت بهبود مییابند، ولی وقتی به محل کارشان بازمیگردند، دوباره همه علایم آغاز میشود.
منبع : تبیان
دکتر مهدیس هاشمی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی