کمردرد
یکی از شایعترین بیماری های انسان بوده و تقریباً همه افراد حداقل یکبار
در طول زندگی خود دچار کمر درد میشوند. شیوع آن در زن و مرد یکسان است و
گرچه در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد ولی بیشتر در سنین 50-30 سالگی دیده
میشود. کمردرد میتواند شدید یا خفیف باشد. کوتاه مدت یا مزمن باشد. دائم یا
گاهگاهی باشد. با این حال در اکثر اوقات بطور خودبخودی بعد از چند هفته
خوب میشود. کمردرد از علل عمده مرخصی های درمانی و غیبت از کار است و بروز
آن در قشر فعال جامعه هر ساله موجب آسیب ها فراوان اقتصادی میشود.
علل کمر درد
کمردرد علل بسیار زیادی دارد. با این حال مهمترین علل کمردرد عبارتند از :
وارد آوردن فشار زیاد به ستون مهره Over activity
| | 1- دیسک بین مهره ای طبیعی
2- دیسک پاره شده
3- دیسک برجسته شده
4- دیسک هرنی شده
5- نازک شدن دیسک
6 و 7- استئوآرتریت مهره |  |
وارد آوردن فشار زیاد به ستون مهره
از علل شایع کمردرد است. وقتی اسباب کشی میکنید، به مسافرت میروید، خانه
تکانی شب عید میکنید، در یک صبح سرد زمستانی یک اتومبیل را که استارت
نمیزند هل میدهید و یا به خرید میروید و مقدار زیادی اسباب خرید را به خانه
میکشید و ... عضلات و لیگامان های اطراف ستون مهره خود را تحت فشار زیاد و
ناگهانی قرار داده اید.
کمر
شما ممکن است آمادگی برای تحمل این فشارها را نداشته باشد. نتیجه آن کشیده
شدن عضلات و لیگامان ها و بدنبال آن ایجاد پارگی های کوچک و میکروسکوپی
است. بدنبال آن تورم و درد در این بافت ها ایجاد میشود و شما آنرا بصورت
کمردرد و خشکی کمر احساس میکنید. احساس میکنید کمرتان خشک شده و نمیتوانید
آنرا به راحتی خم و راست کنید. این محدودیت حرکت قدری به علت درد و قدری به
علت انقباض عضلات اطراف ستون مهره است که خارج از اراده شما صورت میگیرد و به آن اسپاسم هم میگویند. این نوع کمردرد معمولاً با چند روز استراحت خوب میشود.
آسیب دیسک بین مهره ای Disc injury
وقتی
بوجود میاید که فشار بیشتری از آنچه در حالت قبل ذکر کردیم به کمر وارد
کنیم یا ستون مهره آنقدر ضعیف باشد که با همان فشارهایی که گفتیم دچار آسیب
دیسک شود. در هر حال این وضعیت از حالت قبل شدیدتر بوده و نشانه آسیب بیشتر به ستون مهره است. این آسیب ممکن است به دو صورت ایجاد شود.
- پاره شدن دیسک Disc tear : بر
اثر فشار به ستون مهره قسمت حلقوی دور آ ن یا آنولوس فیبروزوس پاره میشود.
این پارگی ممکن است خفیف یا شدید باشد. ممکن است به ناگهان و بدنبال یک
فشار ناگهانی به کمر ایجاد شود و یا ممکن است به تدریج و در طی سالیان
براثر وارد شدن فشارهای خفیف ولی مداوم ایجاد شود. معمولاً با افزایش سن
این پارگی ها بتدریج در همه انسان ها بوجود میاید. این جزئی از روند پیری
است. در بعضی ها این پارگی ها ممکن است بدون علامت و بدون درد باشد.
- هرنی دیسک Disk herniation : هرنی دیسک بین مهره ای
یا دررفتن دیسک. در این وضعیت پارگی قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس
فیبروزوس) شدید بوده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی
به بیرون راه پیدا میکند. این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند.
مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به
اعصابی که در حال بیرون آمدن از نخاع
و مهره هستند فشار آورده و همین فشار موجب بروز بسیاری مشکلات از جمله درد
اندام است. درد در باسن و ران و ساق احساس میشود. به این درد سیاتیک
Sciatica میگویند. هرنی یا فتق دیسک معمولاً بعد از فعالیت هایی مانند بلند
کردن یا هل دادن جسم سنگین یا خم شدن یا چرخیدن ناگهانی بوجود میاید.
پیری دیسک Disc degeneration
با
بالا رفتن سن بتدریج در دیسک بین مهره ای پارگی های خفیف و متعدد بوجود
میاید و به مرور دیسک چروکیده و خشکیده و کوچک میشود و قدرت ارتجاعی خود را
از دست میدهد. براثر کوچک شدن دیسک ارتفاع آن هم کم شده و در نتیجه مهره
ها به هم نزدیکتر میشوند. نزدیک شدن مهره ها موجب سایش مفاصل بین مهره ای
به یکدیگر میشود که ایجاد سائیدگی و در نتیجه درد و خشکی میکند.
لغزش یا لغزیدگی مهره یا اسپوندیلولیستزی Spondylolisthesis
بر اثر ضعیف شدن یا پاره شدن لیگامان هایی که در اطراف مهره قرار گرفته اند، مهره به سمت جلو میلغزد. این حرکت نامناسب مهره را اسپوندیلولیستزی مینامند و ممکن است روی اعصاب نخاع فشار وارد کنند.
تنگی کانال نخاع Spinal stenosis
در این عارضه کانال نخاعی تنگ میشود و فضا برای نخاع کم شده و در نتیجه به آن فشار وارد میشود. تنگی کانال نخاعی
معمولاً به علت استخوان های اضافه ایست که در اطراف زوائد مهره و مفاصل
بین مهره ای به تدریج و با افزایش سن ایجاد میشود. ممکن است لیگامان های
اطراف مهره هم بتدریج و با افزایش سن کلفت شده و موجب تنگ شدن کانال نخاعی
شوند.
اسکولیوز Scoliosis
اسکولیوز
یا انحراف جانبی ستون مهره عارضه ایست که معمولا در سنین نوجوانی بوجود
میاید. این عارضه ممکن است موجب کمردرد و حتی فشار به اعصاب کمری و سیاتیک
شود.
علل دیگر
بسیاری عوامل دیگر هم میتوانند کمردرد ایجاد کنند ولی شیوع آنها کم است. این علل به اختصار عبارتند از :
• تومورهای نخاع یا تومورهای خوش خیم یا بدخیم یا متاستاتیک مهره ها
• شکستگی مهره
• پوکی استخوان
• روماتیسم مانند اسپوندیلیت انکیلوزان
• عوامل روانی مانند هیستری یا تمارض
• بیماری های مفصل ران یا التهاب مفصل ساکروایلیاک در لگن
• بیماری های زنان مانند تومور ها یا عفونت های رحم یا اندومتریوز
• بیماری های پروستات
• بیماری های کلیه مانند عفونت یا سنگ دستگاه ادراری
• مشکلات دستگاه گوارش مانند پارگی زخم معده یا پانکراتیت
• انسداد یا آنوریسم آئورت یا شریان های لگن
• بیماری های عفونی عمومی مانند آنفلوانزا، حصبه و تب مالت
• عفونت های مهره
منبع:ایران ارتوپد
دکتر مهدیس هاشمی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی