کوله پشتی سنگین عامل ایجاد بیماریهای استخوانی در کودکان کی
شود
تحقيقات نشان داده بيش
از ۵۰درصد كودكان كولهپشتيهاي
بسيار سنگين با خود به مدرسه ميبرند و ۵۵ درصد دانشآموزان
بيشتر از حد مجاز يعني ۱۰تا ۱۵درصد وزن بدن حمل ميكنند.
بسياري از افراد دچار كمردرد هستند و اين درد يكي
از شايعترين علل مراجعه به پزشك است. كودكان نيز خيلي زودتر از آنچه تصور ميشود
كمردرد را تجربه ميكنند و استفاده از كولهپشتيهاي سنگين يكي از علل اصلي ابتلا
به اين درد است. علاوه بر اين ، حمل نامناسب اين كولهپشتيها هم كودك را در معرض
مشكلات متعدد قرار ميدهد.
مراقبان بهداشتي مدارس هم گزارشهاي زيادي در مورد
درد يا آسيب در كودكان به علت حمل كولهپشتيهاي سنگين ارائه ميدهند. اين درحالي
است كه تحقيقات نشان داده، ۶۰درصد دانش آموزان زماني كه به سن ۱۸سالگي ميرسند درد ناحيه
پشت را تجربه ميكنند و نتیجه چند تحقیق نشان می دهد که ۶۵ درصد مراجعه غیر شکستگی
نوجوانان به پزشك ارتوپد به علت آسيبهاي ناشي از حمل كوله پشتي سنگين
است.
معمولا كمردرد ناشي از حمل بار مكرر و وضعيت حركتي
نامناسب ، ضعيفتر شدن كودكان در زمان اخير و بيتحركي آنها منجر به ناتواني
برداشتن بار كولهپشتي ميشود. اگر گاهي كودك از مشكلات مختلف شامل درد كمر ، گردن
و شانهها، سوزش كتف و دست،خميدگي كمر ، مشكل در برداشتن و درآوردن كولهپشتي ،
قرمزي يا درد شانهها شكايت كند ، حرف او را جدي بگيريد.
اگر كيف بسيار سنگين باشد يا به طور غلط حمل شود
به آسيب كمر يا درد شديد در ناحيه پشت ميانجامد و ممكن است به عضلات و مفاصل نيز
آسيب وارد شود و بدن كودك هم ميتواند دچار خستگي جدي شود.
اين تغييرات در وضعيت ايستادن بدن به
تراز نامناسب در ستون فقرات ميانجامد و در نتيجه، عملكرد ديسكها را كه همچون يك
ضربه گير عمل ميكند مختل ميكند.
به گفته كارشناسان، ساختار قامتي نامناسب باعث
دردهاي استخواني در مقاطع بعدي زندگي مي شود، ضمن اينكه عدم فعاليت بدني موجب شده
كه دختران بيش از پسران مشكل ساختار قامتي داشته باشند.
شانه نامتقارن به علت حمل كوله پشتي هاي يكطرفه در
دختران دانش آموز و پشت گود به دليل حمل كوله هاي دوطرفه بيش از حد سنگين در پسران
دانش آموز، شايع ترين ناهنجاري شناسايي شده است.
در عين حال، كارشناسان، مشكلات ساختار قامتي را
اكتسابي و تا حدي قابل رفع مي دانند. مهمترين عامل پيشگيري، ورزش كردن است و
نوجوانان، بويژه در سنين بلوغ بايد با انجام تمرين هاي ورزشي و اصلاح عادات نشستن
و راه رفتن خود مانع از به وجود آمدن اين ناهنجاري ها شوند.
علل اصلي مربوط به آسيب
عبارتند از:
- عدم تعادل عضلاني: به معني ضعف زياد ناحيه شكمي، شانهها
و قسمتهاي پاييني تنه.
- وضعيت خميده: در حالت ايستادن و نشستن
- تغييرات وضعيت بدن و صورت
- قوسي شدن كمر، و پيدا كردن انحناء به يك سمت
اين فاكتورها ممكن است باعث وارد آمدن فشار بر ستون
فقرات شود كه به نوبه خود بر مهرهها اثر منفي ميگذارد. زماني كه كوله پشتي سنگين
باشد يا به طور مناسب بر پشت قرار گيرد، عضلات سختتر كار ميكنند كه منجر به فشار
و خستگي ميشود كه نهايتا كمر، گردن و شانهها را نسبت به صدمات حساستر ميكند.
توصيههاي مفيد:
- دقت كنيد وزن كولهپشتي از ۱۵ درصد وزن كودك بيشتر
نشود.
۲- هر
دو بند كوله پشتي را بر شانههاي او بيندازيد. اين كار به توزيع مناسب وزن بر پشت
كمك ميكند و در صورتي كه كمربند هم دارد از آن براي كاهش وزن بار بر شانهها و
گردن استفاده كنيد.
۳- مطمئن
شويد كولهپشتي درست در وسط كمر قرار گرفته و پايينتر از دور كمر كودك قرار
نگيرد. بندهاي كوله پشتي بايد حالتي آزاد داشته باشند تا حركت آزادانه دستها را
بدون خم شدن ستون فقرات ممكن سازند.
۴- براي
قرار دادن كتابها و ساير وسايل در كولهپشتي و نيز در حمل آن به كودك كمك كنيد.
در صورت لزوم از كودك بخواهيد يكي دو كتاب را در دست خود نگه دارد.
۵- به
حرف كودك توجه كنيد. اگر پيوسته از درد و ناراحتي شكايت دارد او را ملامت نكنيد.
در اين شرايط او را براي معاينه وضعيت كمر نزد متخصص ببريد.
۶- تعذيه
مناسب و ورزش منظم در جلوگيري از صدمات جسمي در طول زندگي نقش مهمي دارند. به اين
دو فاكتور مهم سلامت كودكان توجه داشته باشيد.
هر چه كودكان قويتر شده عضلاتشان بيشتر در حالت
تعادل شكل گيرند، تواناييشان براي تحمل اين وزنها و ساير استرسها در آينده
افزايش خواهد يافت. اين كار نيازمند كمي آگاهي و مراقبت از سوي والدين است.
در انتها یادآور می شویم کولهپشتی اگر بیش از حد سنگین
باشد یا حمایت کافی نداشته باشد، میتواند باعث کمردرد شود.
این نکات را در مورد
کولهپشتی در نظر داشته باشید:
کولهپشتی باید همیشه در وسط پشت قرار گیرد.
سعی نکنید که کولهپشتی را بیش از حد پر و سنگین کنید.
سنگینترین چیزها را نزدیک به پشت قرار دهید. هنگام
بلندکردن کولهپشتی، زانوهایتان را خم کنید و با پاهایتان بلند شوید.
بستن كوله پشتی های سفری:
تا حد ممكن اشیاء را در داخل كوله قرار دهید و از آویزان
كردن وسایل در خارج از كوله اجتناب شود.فراموش نكنید هرچه مركز ثقل كوله به مركز
ثقل حملكننده نزدیكتر باشد، حمل كوله راحتتر خواهد بود. این قانون نه تنها در
فرم كوله و نوع حمل آن بلكه به چیدن و بستنش هم بستگی دارد.
هرچه وسایل سنگین به شانهها و ستون فقرات نزدیكتر
حمل كولهپشی راحتتر است. پس كیسهخواب و لباسهای اضافی را در ته كوله و اشیاء
سنگین را نزدیك به ستون فقرات جا دهید و بارانی، آفتابگیر و آذوقه را هم دم دست یا
درست زیر سر كوله بگذارید.
پارچههای ضدآب كولهپشتی را كاملاً ضدآب نمیكند، چون
رطوبت از درزها وارد كوله میشود، اگر جای مرطوب یا در معرض بارش هستید با یك روكش
بارانی كوله و محتویاتش را از خیس شدن محافظت كنید.بعد از هر سفر، كولهتان را با
پارچه مرطوب تمیز كنید. بد نیست به زیپهایش اسپری سیلیكونبزنید تا راحت باز و
بسته شوند. مدتی هم كه از آن استفاده نمیكنید، در جایی دور از نور مستقیم خورشید
باشد و هوا در آن جریان دارد نگهش دارید.
شرايط كيف هاي مناسب براي دانش آموزان
نتايج تحقيقات نشان ميدهد كه ۸۳ درصد شكايت دانش آموزان
از دردهاي پشت، شانه و دست ميتواند به نوعي مربوط به حمل كيف باشد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز به نقل
از ایسنا ، نتايج پژوهش محققان
كشورمان درباره ارتباط وزن كيف مدرسه و محتويات آن با وزن بدن دانش آموزان انجام
شده، حاكي است ۱۸ و ۲ دهم درصد دانشآموزان در موقع حمل كيف احساس
ناراحتي ميكنند و در حالي كه وزن كيف اين دانش آموزان بايد كمتر از ۱۰ درصد وزن بدنشان باشد، ۱۲ درصد آنها كيفي با بيش
از ۱۰ درصد وزن بدن خود را حمل
مي كنند.
يافتههاي اين پژوهش همچنين حاكي است: دختران دانش
آموز بيش از پسران در موقع حمل كيف ناراحتي داشتهاند و به طور كلي ميانگين وزن
كيفي كه دختران همراه با تغذيه به مدرسه ميآورند ۳۲۳ گرم بيشتر از ميانگين وزن كيفي است كه پسران به
مدرسه ميآورند.
همچنين ميانگين وزن كيفي كه دانش آموزان به مدرسه
ميآورند (بدون تغذيه) در دختران و پسران به صورت معنيداري متفاوت است و دختران
بار بيشتري به مدرسه ميآورند همين طور ميانگين وزن كيفي كه بايستي طبق برنامه
درسي به مدرسه بياورند(بدون تغذيه) نيز به نحو معنيداري در دختران دانش آموز
بيشتر از پسران است.
براساس نتايج اين پژوهش كه توسط محققان دانشگاه
علوم پزشكي همدان در سطح مدارس ابتدايي اين شهر انجام شده همچنين نشان داد كه وزن
كيفي كه دانش آموزان مدارس ابتدايي به مدرسه ميآورند (بدون تغذيه)، نسبت به
ميانگين وزن كيفي كه بايستي طبق برنامه به مدرسه بياورند (بدون تغذيه)، در سن هفت
سالگي، ۱۳۸ گرم، در ۸ سالگي ۲۱۶ گرم، در ۹ سالگي ۲۰۵ گرم، در ۱۰ سالگي ۱۹۲ گرم، ۱۱ سالگي ۲۳۳ گرم و در سن ۱۲ سالگي ۳۰۴ گرم اضافهتر است.
نكته قابل توجه آن كه ميانگين وزن كيفي كه دانش
آموزان (با تغذيه) به مدرسه ميآورند در سن هفت سالگي ۲۰۰ گرم بيش از سن هشت سالگي است، بنابراين كلاس اوليها
بيش از كلاس دوميها بار حمل كرده و به مدرسه ميبرند.
انجمن «كايروپراكتيك» انتاريو در كانادا معتقد است
شاگردان مدارس ابتدايي نبايد بيش از ۱۰ درصد وزن بدنشان بار حمل كنند و در شاگردان
دبيرستاني اين نسبت نبايد بيش از ۱۵ درصد وزن بدن باشد.
پژوهشها نشان ميدهد حمل كيف سنگين پر از كتاب در
يك دست يا آويخته بر شانه در يك طرف بدن از علل اصلي مشكلات كودكان در طرز نشستن،
ايستادن بوده و همچنين در بد شكلي اندام نيز موثر است، زيرا وقتي كه كوله پشتي
سنگين باشد كودك بيش از حد پشت را قوس دار ميكند يا سر و تنه را به جلو خم ميكند
تا بتواند وزن كيف را تحمل كند. اين فشار روي عضلات گردن و پشت سبب خستگي بيش از
حد و آسيب ميشود.
نتايج اين بررسي نشان داد از ميان دانش آموزاني كه
در موقع حمل كيف ناراحتي داشتند ۱۶ درصد از درد پشت، ۳۸ درصد از درد شانه و ۲۹ درصد از درد دست شكايت داشتهاند.
يافتههاي پژوهشها نشان ميدهد كولههايي كه يك
بند دارند باعث عدم تقارن ستون مهرهها و اختلال در توانايي طبيعي گيرندگي ضربه به
وسيله ستون مهرهيي ميشوند و باعث دردهاي شانه، گردن و كمر در كودكان ميشوند.
اگر كودك كوله را بر روي يك شانه حمل كند، براي
جبران وزن اضافي آن به طرف مقابل خم ميشود و اين مساله درد بخش فوقاني و تحتاني
پشت و كشش عضلات شانه و گردن را به دنبال دارد.
به علاوه بند باريك برخي كولهها جريان خون و رشتههاي
عصبي دستها را تحت فشار قرار داده و سبب ضعف و گزگز بازو و دستها ميشود.
ويژگيهاي كيف مناسب براساس معيارهاي علمي
انجمن «كايروپراكتيك» كانادا در مورد انتخاب نوع
كيف معتقد است: كيف بايد از سبكترين جنس انتخاب شود، بالاي كوله پشتي نبايد
بالاتر از شانهها قرار گيرد و انتهاي آن نبايد از بالاي استخوان باسن پايينتر
قرار گيرد، نوار كوله پشتي كه روي شانه قرار ميگيرد بايد پنهايي معادل ۵ سانتي متر(دو اينچ)
داشته باشد و نبايد دور بازو جمع شود، براي اجتناب از صدمه به ستون مهرهها بايد
هر دو بند را بر دوش انداخت، بندهاي كمري كيف بايد بتواند ۵۰ تا ۷۰ درصد وزن را از روي شانه و ستون مهرهها به
استخوان لگن انتقال دهد تا فشار روي استخوانها ومفاصل و ماهيچهها يكسان شود و
دانش آموزان بايد چيزهاي سنگينتر را نزديك به محور مركزي بدن طوري كه نزديك به
مركز ثقل بدن باشد قرار دهند و از پيچ و تاب خوردن كوله پشتي در پشت خود پرهيز
كنند.
در اين پژوهش ميان وزن كيفهاي دانش آموزان با شغل
والدين ارتباط معنيداري مشاهده نشده اما سواد پدر و مادر ارتباط معنيداري با وزن
كيف در دانش آموزان نشان داد.
با افزايش سطح سواد والدين ميانگين وزن كيفهاي
دانش آموزان نيز افزايش مييابد و اين ميتواند به دليل انتخاب كيفهاي سنگينتر
از طرف والدين و لوازمالتحرير بيشتر نيز باشد.
براساس نتايج اين بررسي ۲۵ و ۱ دهم درصد دانش آموزان از كيف دستي و ۷۱ و ۶ دهم درصد از كوله پشتي استفاده ميكنند و ۳/۳ درصد آنها به روشهاي
ديگر (مثلا با كيسه نايلوني دسته دار) كتاب و لوازم التحرير خود را به مدرسه ميبرند.
يافتههاي اين پژوهش حاكي است ۶ درصد دختران و ۱۳ درصد پسران يعني ۹ و نيم درصد كل دانش
آموزان كيفي كمتر از پنج درصد وزن بدن خود حمل ميكنند.۵۱ درصد دانش آموزان نيز باري بين ۷-۵ درصد وزن خود به مدرسه
حمل ميكنند.
همچنين نتايج اين تحقيق نشان داد اگر چه كيف و
كوله پشتيهاي مدرسه دانش آموزان زياد سنگين نبوده ولي نحوه حمل آن، طرز به شانه
انداختن و پيچ و تاب خوردن كيفها در پشت دانش آموزان و حتي نوع و جنس آن و بندهاي
آنها كه به سختي در شانه فرود ميروند همه ميتوانند آسيب رساننده باشند.
گفتني است، در اين پژوهش توصيفي ــ تحليلي كه در
ميان دانش آموزان مدارس ابتدايي شهر همدان انجام شد ۵۵۸ دانش آموز كه شامل ۲۷۰ دختر و ۲۸۸ پسر بودهاند مورد ارزيابي واقع شدند.
نتايج يك تحقيق ديگر كه در دانشگاه علوم پزشكي
شهيد بهشتي انجام شده نيز بيانگر آن است كه حمل طولاني مدت كيف و وسايل سنگين در
بين دانش آموزان و دانشجويان ايراني سبب شيوع بالاي عدم تقارن شانهها شده است.
عوارض استفاده از كيفهاي كولهپشتي
همچنين براساس يافتههاي يك پايان نامه كيفهاي
كوله پشتي با وزن بيش از ۲۵/۷ تا ۱۰ درصد وزن نوجوانان بر نحوه راه رفتن و وضعيت قامت
آنها تاثير منفي دارد.
به گزارش سرويس پاياننامه ايسنا، حميد صالحي،
دانشجوي كارشناسيارشد تربيت بدني دانشگاه شهيد بهشتي در پايان نامه خود تاثير حمل
كيفهاي كوله پشتي را بر راه رفتن و وضعيت قامت نوجوانان بررسي كرده است.
بر اساس نتايج اين پاياننامه، كوله پشتي با وزن ۱۰ درصد وزن بدن (۵/۵ كيلوگرم) و بيشتر براي
آزمودنيهاي اين تحقيق سنگين بود. بنابراين توصيه شده كوله پشتي مورد استفاده
نوجوانان ۱۲ تا ۱۴ ساله، وزني بيش از ۷/۲۵ تا ۱۰ درصد وزن بدن آنها
نداشته باشد.
پژوهشگر در اين تحقيق نيمه تجربي و ميداني۱۲ پسر داوطلب را با
ميانگين سني ۱۲ تا ۱۴ سال و ميانگين وزن ۹۶/۵۴ كيلوگرم را كه در آزمونهاي
حمل كيفهاي كوله پشتي شركت كرده بودند مورد بررسي قرار داد.
آزمودنيها داراي كوله پشتيهايي با وزن صفر درصد
وزن بدن ( گروه كنترل)، ۲۵/۷ درصد ( ۴كيلوگرم، ميانگين وزن كوله پشتيهاي مورد استفاده
آزمودنيها) ، ۱۰ درصد (۵/۵ كيلوگرم) و ۱۵ درصد وزن بدن ( ۳/۸ كيلوگرم) را در طول يك مسير ۲۰۰ متري با سرعت دلخواه حمل
كردند.
مقايسه نتايج حاصل با وضعيت بدون بار (صفر درصد
وزن بدن) نشان داد: افزايش وزن كوله پشتي نوجوانان به اندازه ۱۰ درصد و بيشتر باعث كاهش
معني دار در طول گام چپ و راست، افزايش معني دار در تواتر گام و افزايش معني دار
در تمايل تنه و سروگردن به جلو در هر دو حالت ايستا و پويا شد.
همچنين تفاوت معني داري بين پارامترهاي اندازه
گيري شده در شرايط حمل كوله پشتي با وزن ۲۵/۷ درصد وزن بدن و شرايط
بدون بار مشاهده نشد.
دکتر مهدیس هاشمی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی