کمر درد
درمان کمر درد
انسان اشرف مخلوقات است و بهمين سبب هيکل و اسکلت او در عين پيچيدگي، ظرافت خاص و ساختار بسيار دقيقي داشته و هرگونه تغيير غيرطبيعي يا فشار نامناسبي که بر اين ساختار دقيق وارد شود، مشکلات فراواني را به دنبال خواهد داشت.

ستون فقرات و نخاع شوکي که در ميان آن قرار دارد از مهمترين قسمتهاي بدن بوده و در عين حال بدليل شکل خاص بدن انسان و فعاليتهاي وي، در معرض بيشترين فشارها قرار دارند و به همين دليل اکثر افراد در آغاز دهه سوم زندگي از درد و ضايعات مختلف در اين ناحيه شاکي مي باشند. تجربه ثابت کرده است که علت اغلب ضايعات و ناراحتي هاي کمردرد ، عدم رعايت وضعيت هاي صحيح در فعاليتهاي مختلف و همچنين وارد آوردن فشارهاي بيش از حد تحمل مهره ها، در ستون فقرات و همچنين ضعف عضلاني مي باشد، لذا با رعايت بهداشت کار و وضعيتهاي صحيح در فعاليتهاي روزمره و تقويت عضلات ضعيف ستون فقرات از بروز اکثر اين مشکلات پيشگيري خواهد شد.
درمجموعه حاضرکه برايتان درنظرگرفته ايم ودرچند قسمت حضورتان ارائه مي کنيم ، اساس مطلب بر اين اصل استوار است که ساختمان ستون فقرات به زبان ساده توضيح داده شده و سپس نحوه صحيح انجام فعاليتهاي روزانه و ورزشهايي جهت تقويت عضلات مؤثر و در حفظ سلامت ستون فقرات مطرح مي شود.
◄ کمر (THE Back)
براي درک بهتر علل کمردرد، دانستن تشريح و عمل فقرات اهميت بسزايي دارد. ستون فقرات از مهره ها و ديسکهاي بين مهره اي که به صورت يک در ميان قرار گرفته اند تشکيل شده، بنابراين ساختمان آن به گونه اي است که ديسک مي تواند در حين حرکات به جهان مختلف جا به جا شود. (شکل 1)

مهره ها که عناصر استخواني فقرات را تشکيل مي دهند، ساختمان نامنظم و پيچيده اي دارند اما ساختمان ديسکها ساده بوده و شکل آنها گرد مي باشد.(شکل 2)

همانگونه
که در شکل شماره 2 مشاهده مي شود تنه مهره ها وزن بدن را تحمل مي کند و
بدين ترتيب وزن از بالا به پايين منتقل مي گردد، ضمناً در پشت هر مهره
کانالي وجود دارد که محل عبور نخاع شوکي و اعصاب مي باشد، نخاع شوکي بخش
مهمي از سيستم ارتباطي بدن بوده و پيامهاي عصبي قسمتهاي مختلف بدن از جمله
پيامهاي مربوط به درد و ساير حسها از طريق اين سيستم به مراکز بالا منتقل
مي گردند. همچنين انتقال پيامهاي مغز به عضلات بدن توسط اين سيستم صورت مي
گيرد. به هر مهره ، 2 نوع زائده استخواني متصل است.
● زوائد محل اتصال عضلاتي در طرفين و پشت مهره ها.
● زوائد مفصلي در بالا و پايين مهره ها که با زوائد مشابه از مهره هاي بالايي و پايين يا مفاصل را مي سازند.
وجود اين مفاصل باعث مي شود که فقرات بتوانند خم شده و بچرخند. در صورت عدم وجود اين مفاصل ، راه رفتن سخت و مشکل مي گردد. (مانند آدم آهني) در بدن 29 مهره وجود دارد که از اين تعداد ، 24 مهره توسط ديسکها از يکديگر جدا مي باشند و 5 مهره باقيمانده به يکديگر جوش خورده قسمت پشتي لگن و استخوان خاجي را پديد مي آورند. مهره اي که توسط ديسکهاي بين مهره اي از يکديگر جدا شده اند (24 مهره) مي توانند حرکت کنند و بنابراين مهره هاي متحرک نام دارند. (شکل 3- الف) مهره هاي متحرک شامل 7 مهره گردني ، 12 مهره سينه اي (که محل اتصال دنده ها هستند) و 5 مهره کمري (بين دنده ها و لگن) مي باشند.

در
کمردرد ، 5 مهره پايين فقرات که مهره هاي کمري نام دارند ، گرفتار مي
شوند. در شکل(3- ب) محل آخرين ديسک کمري مشخص شده است. همانگونه که در
تصوير مشاهده مي شود، اين ديسک اولين ديسکي است که آسيب ديده و بنابراين
علل مهمي در کمردردها مي باشد. گرچه در بحث کمردرد ، بيشتر 5 مهره کمري
مورد توجه مي باشد اما نبايد اولين مهره لگني (يا خاجي) راکه در حقيقت سطح
اتکاي فقرات متحرک است، از نظر دور داشت.

در
شکل (4) ناحيه اي از فقرات که بيشترين فشار بر آن وارد مي شود ، نشان داده
شده است. در اين تصويرها 4 مهره پايين کمر اولين مهره خاجي از پشت ديده مي
شوند و چون در آن قسمتي از کانال برداشته شده ، امتداد نخاع شوکي و شاخه
هاي عصبي آن قابل مشاهده بوده و جسم مهره ها و ديسک مهره اي بين آنها را
نيز مي توان ديد.

در شکل (5) ارتباط بين مهره و ديسک و همچنين محل عبور عصب در اطراف زوائد استخواني مشاهده مي شود. درحقيقت اين شکل ، منطقه آسيب پذير کمر را نشان داده و در آن محل پارگي ديسک بين آخرين مهره کمري و اولين مهره خاجي مشخص مي باشد که بدين ترتيب موضع کمردرد را مي توان تعيين کرد. فقرات از مهره ها ، ديسکها و اعصاب تشکيل شده است. مهره ها شامل 24 مهره متحرک و 5 مهره ثابت مي باشد. مهره هاي متحرک به نوبه خود به 7 مهره گردني ،12 مهره سينه اي و 5 مهره کمري تقسيم شده اند. 5 مهره غيرمتحرک نيز مهره خاجي يا لگني ناصره مي شوند. قسمتهاي مختلف مهره ها عبارتند از:
● تند مهره که وزن را تحمل مي کند.
● زوائدي که مفاصل را پديد آورده و محل اتصال عضلات مي باشند.
● کانالي که محل عبور نخاع شوکي و اعصاب مي باشد.
منبع: دکتر لیلا بیدکی

















دکتر مهدیس هاشمی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی