آمپوتاسیون چیست؟

    آمپوتاسیون Amputation

 

نگارش های دیگر : آمپوتیشن، امپوتاسیون

آمپوتاسیون نوعی عمل جراحی است که در آن قسمتی از اندام قطع شده و از بدن جدا میشود. عمل جراحی آمپوتاسیون را به علل مختلفی انجام میدهند. بطور مثال

• مردن قسمتی از اندام و سیاه شدن آن به علت قطع جریان خون و یا عفونت شدید
• عفونت غیر قابل کنترل قسمتی از اندام
• شکل ناهنجار اندام به نحوی که مانع از کارکرد قسمت های دیگر بدن شود

بعد از انجام عمل جراحی آمپوتاسیون معمولا قسمت قطع شده با یک اندام مصنوعی جایگزین میشود.

منبع :ایران ارتوپد

نرمش های آمپوتاسیون یا قطع عضو در اندام تحتانی

بعد از انجام عمل جراحی آمپوتاسیون یا قطع عضو بیمار هر چه زودتر باید اندام خود را آماده استفاده از اندام مصنوعی یا پروتز کند. یکی از مهمترین مراحل این آمادگی انجام نرمش های خاص طبی است. هدف از انجام این نرمش ها افزایش قابلیت انعطاف مفاصل، جلوگیری از تغییر شکل در اندام، تقویت عضلات اندام و افزایش تعادل بیمار و بیشتر کردن مهارت وی در استفاده از اندام مصنوعی و کم کردن عوارض احتمالی قطع عضو است.

شایعترین نوع قطع عضو، آمپوتاسیون زیر زانو Below the Knee Amputation BKA است. بعد از انجام این آمپوتاسیون بیمار باید استامپ و مفصل زانو در اندام قطع شده (آمپوته شده) را آماده پذیرش اندام مصنوعی کند.منظور از استامپ قسمتی از اندام است که در زیر زانو باقی مانده و اندام مصنوعی متصل خواهد شد.

 

         

بطور مثال فیزیوتراپ طرز بستن درست استامپ را به فرد نشان میدهد تا وی بتواند با بستن دائم آن، شکل مناسبی برای قرار گرفتن در درون سوکت ایجاد کند. منظور از سوکت قسنت بالایی اندام مصنوعی است که استامپ در درون آن جای میگیرد. به بستن استامپ  Stump Wrapping میگویند.

                                              

بعد از آمپوتاسیون های اندام تحتانی، مفصل ران تمایل پیدا میکند که در حالت خم به جلو یا فلکشن Flexion مانده و در آمپوتاسیون های زیر زانو مفصل زانو تمایل به ماندن در حالت خم شده دارد. در صورتی که مفاصل ران و زانوی بیمار مدتی در حالت خم شده باقی بمانند در همین حالت خشک میشوند و در زمانی که بیمار میخواهد برای راه رفتن از اندام مصنوعی استفاده کند این وضعیت خم شده مفصل مشکلات زیادی را برای وی ایجاد میکنند. پس به هر قیمتی نباید گذاشت مفصل ران و زانوی یک اندام قطع شده به حالت خم بماند.

 خم نگه داشتن طولانی مدت مفصل ران میتواند موجب خشک شدن مفصل شود

 بیماران تمایل دارند برای راحتی خود در حالت خوابیده به پشت و یا در حالت نشسته یک بالشت را در زیر زانو قرار دهند. این وضعیت موجب خم شدن مفاصل ران و زانو شده و باید از آن اجتناب کرد. نشستن طولانی مدت بر روی صندلی و یا ویلچر هم میتواند موجب خم ماندن مفصل ران شود و باید از آن اجتناب کرد.

منبع: ایران ارتوپد

قطع اندام یا آمپوتاسیون به چه عللی انجام میشود

آمپوتاسیون Amputation به معنای قطع قسمتی از اندام است. قطع اندام از جمله قدیمی ترین اعمال جراحی است و معمولا با هدف حفظ جان فرد آسیب دیده انجام میشده است. درمان یک شکستگی باز ران تا همین صد سال پیش قطع اندام تحتانی از محل شکستگی بود. اگر این قطع در 24 ساعت اول انجام میشد 75 درصد بیماران زنده میماندند و در صورتیکه بعد از 24 ساعت انجام میشد نیمی از بیماران فوت میکردند.

قطع اندام نوعی عمل جراحی است که انجام آن نه برای بیمار خوشایند است و نه پرای پزشک معالج ولی وقتی جان بیمار در خطر باشد و یا وقتی بیمار بدون اندام بتواند راحت تر زندگی کند انجام آن به نفع بیمار خواهد بود. در سال های اخیر پیشرفت های بسیاری در زمینه ساخت اندام های مصنوعی بوجود آمده و بخصوص پاهای مصنوعی اگر خوب ساخته شوند میتوانند بخوبی از عهده جابجا کردن فرد برآمده و یک راه رفتن طبیعی را به او بدهند.

تصمیم به قطع عضو هم برای پزشک سخت است و هم برای بیمار مشکل است. اکثر بیماران بعد از قطع اندام دچار افسردگی میشوند. ولی آیا قطع اندام پایان یک زندگی فعال است.

         

اسکار پیستوریوس Oscar Pistorius یک دونده اهل افریقای جنوبی است که هر دو پای خود را از زیر زانو از دست داده است. او سریعترین مرد بدون پای جهان است. پیستوریوس سریعترین مرد جهان در دو 100 متر و 200 متر و 400 متر است. به او Blade runner هم میگویند چون با دو تیغه از جنس فیبر کربن میدود.

تام وایتکر Tom Whittaker اولین فرد با نقص عضو بود که توانست قله اورست را فتح کند.

 

قطع اندام به چه عللی انجام میشود

قطع عضو بیشتر در مردان انجام میشود و بیشتر در اندام تحتانی است.

مهمترن علل انجام آمپوتاسیون یا قطع اندام بیمار عبارتند از

• آترواسکلروز : آترواسکلروز یا سخت شدن عروق یا تصلب شرایین از شایعترین علل انجام عمل جراحی قطع عضو است. آترواسکلروز بیشتر در سنین بالا ایجاد شده و موجب کاهش خونرسانی به قسمتی از اندام میشود. جریان خون اندام ممکن است به حدی کم شود که موجب مرگ بافت ها و بدنبال آن سیاه شدن قسمتی از اندام شود. باقی ماند این اندام مرده خطرناک است چون میکروب ها در درون آن رشد کرده و سپس از آن طریق به جریان خون بیمار راه پیدا کرده و میتوانند موجب مرگ بیمار شوند. یکی از شایعترین علل اختلال عروقی اندام دیابت یا مرض قند است

• آسیب شدید اندام : گاهی اوقات قسمتس از اندام در حین حادثه قطع شده است. گاهی اوقات قسمتی از اندام در حادثه له شده و یا بشدت آسیب دیده است. اگر پزشک معالج ببیند ترمیم بافت های آسیب دیده عملا امکانپذیر نیست و یا پیوند مجدد اندام قطع شده یا حفظ باقیمانده اندام آسیب دیده منتج به اندامی بی استفاده میشود چاره ای جز قطع قسمت باقیمانده و اسیب دیده اندام ندارد. بطور مثال ممکن است پزشک معالج بتواند اندام قطع شده را پیوند بزند ولی ترمیم عصب قطع شده اندام نتیجه خوبی بدنبال نداشته باشد و اندام عملا بدون حس و حرکت باشد. این اندام زنده ولی بی فایده است و بیشتر از اینکه مفید به حال فرد باشد یک سربار است. در این موارد پزشک معالج تلاشی در جهت پیوند اندام نمیکند. یا ممکن است برای حفظ اندام بشدت صدمه دیده نیاز به چند باز عمل جراحی باشد که بیمار نتواند به خاطر سن بالا یا وجود بیماری های زمینه ای آن اعمال جراحی را تحمل کند. در این موارد پزشک ترجیح میدهد اندام را قطع کند.

• دیابت : علت حدود 40-30 درصد آمپوتاسیون های انجام شده دیابت است. در دیابت به علت اختلال در خونرسانی اندام و اختلال عصبی و در نتیجه مشکلات حسی و حرکتی اندام زخم های شدید و مقاوم به درمانی در پا ایجاد میشود. بسیاری از این زخم ها قابل بهبود نیستند که در این موارد پزشک معالج چاره ای جز قطع عضو بیمار ندارد.

• تومور های اندام : بعضی از تومورهای اندام چه در استخوان و چه در بافت نرم به حدی پیشرفت کرده اند که اندام قابل بازسازی نیست. در این موارد اندام مبتلا به تومور باید قطع شود.

• ناهنجاری های مادرزادی : در بعضی از ناهنجاری های مادرزادی بخصوص در اندام تحتانی وجود عضو معلول نه تنها کمکی به حرکت بیمار نمیکند بلکه جلوی آن را هم میگیرد. در بعضی از این بیماران نبود عضو تغییر شکل داده و استفاده از عضو مصنوعی بیشتر به حرکات بیمار کمک میکند. در این موارد عضو ناهنجار قطع شده از عضو مصنوعی استفاده میشود.

• عفونت های غیر قابل کنترل : گاهی اوقات یک عفونت مزمن اندام مثل بعضی از انواع استئومیلیت به درمان های معمول جواب نمیدهد. در این موارد با قطع عضور عفونی منشا عفونت کلا برداشته شده تا خطر انتشار عفونت در بدن و دیگر خطرات ناشی از باقی ماندن یک عضو عفونی در بدن از بین برود. در بعضی موارد یک عفونت حاد مانند گانگرن گازی چنان خطرناک بوده و میتواند بسرعت بیمار را از پای درآورد که قطع فوری عضو مبتلا حداقل جان بیمار را نجات میدهد.

• نکروز عضو : نکروز و مردن اندام در اثر سوختگی شدید یا سرما زدگی شدید

• اندازه عضو : در بعضی بیماران اندام بیمار چنان بزرگ و سنگین میشود که جلوی حرکت بیمار را میگیرد. در این موارد تنها چاره قطع اندام است

 

منبع:ایران ارتوپد

انگشت مصنوعی(آمپوتاسیون)

پروتز انگشت

هر بند انگشت از قسمت های متعددی تشکیل شده است. در مرکز آن استخوان قرار دارد. در اطراف استخوان، عروق و اعصاب، تاندون ها و در اطراف آنها بافت چربی زیر پوستی و سپس پوست قرار گرفته است.

از دهه های قبل عمل جراحی پیوند انگشت قطع شده در صورتی که انگشت در چند ساعت اول به دست جراح برسد انجام میشده است. در مواردی که مدتها از قطع انگشت گذشته باشد برای انگشتان بسیار مهم مانند شست دست گاهی عمل جراحی پیوند انگشت انجام میشود. در این جراحی انگشتی از پای فرد قطع شده و به دست وی پیوند زده میشود.

در هیچ کدام از این دو عمل بخصوص در عمل دوم شکل انگشت پیوندی مانند انگشتان دیگر نخواهد بود. این اعمال جراحی بیشتر از آنکه برای زیبایی دست انجام شود به جهت بهبود عملکرد دست صورت میگیرند.

ایجاد یک انگشت جدید با انتقال تک تک عناصر آناتومیکی که در انگشت قرار دارد هم یا غیر ممکن است و یا اگر بتوان استخوان و پوستی را به محل جدید منتقل کرد شکل زیبایی نخواهد داشت.

امروزه بهترین راه برای بهتر کردن شکل یک انگشت قطع شده استفاده از پروتز و انگشت مصنوعی است.

منبع:وبلاگ دکتر دقاق زاده