آناتومی مچ دست
|
حرکت مفصل شست دست به توسط تاندون هایی انجام میشود. تاندون ها بافت هایی به شکل طناب هستند که بین عضله و استخوان قرار میگیرند. با انقباض عضله، تاندون کشیده میشود و استخوان و مفصل هم حرکت میکنند.
طول تاندون ها متفاوت بوده و از چند میلیمتر تا حتی 25 سانتیمتر هم میرسند. تاندون ها در طول مسیرشان گاهی از روی استخوان ها و مفاصلی عبور میکنند. برای محافظت از تاندون در بعضی از محل ها و در روی استخوان تونل هایی از بافتی شبیه پرده درست شده است که تاندون از داخل این تونل ها عبور میکند. به این تونل ها غلاف تاندون یا پولی Pulley میگویند.
سطح داخلی این غلاف ها از لایه بسیار ظریف دیگری بنام لایه سینوویال Synovial layer پوشیده شده که مایع لزجی به نام مایع سینوویال Synovial fluid را ترشح میکند. این مایع سطح بین تونل و تاندون را لغزنده کرده و موجب میشود تا تاندون به راحتی و با کمترین مقاومت در داخل تونل به جلو و عقب حرکت کند.
گاهی بعضی تاندون ها و غلاف آنها به عللی متورم میشوند. در این حالات حرکت تاندون در داخل غلاف به سختی و با درد انجام میشود. در بیماری دکرون تاندون هایی که از مچ دست عبور کرده و به شست میرسند و کارشان حرکت دادن شست است دچار این مشکل میشوند. در این بیماری تاندون عضله اکستانسور کوتاه شست Extensor pollicis brevis و دور کننده بلند شست Abductor pollicis longus دچار التهاب و کلفتی شده و حرکت آنها در داخل غلاف تاندون مشکل و دردناک میشود.
معمولاً علت بیماری دکرون حرکت زیاد مچ دست است که موجب التهاب تاندون های شست و غلاف آنها میشود. گاهی این عارضه در آرتریت روماتوِیید یا در حین بارداری دیده میشود. بیماری معمولاً در خانم های میانسال بروز میکند.
ورزشهای مناسب درمان درد مچ دست
9 ورزش برای درد مچ دست و گزگز انگشتان
گزگز و خواب رفتن انگشتان دست، علل مختلفی دارد و شایعترین علت آن، گیر افتادن اعصاب دست است.

اعصاب دست در قسمتهای مختلفی گیر میافتند که شایعترین محل آن در مچ دست است. عصب مدیان از وسط مچ عبور می کند تا به انگشتان برسد. این قسمت به شکل تونل است که به آن تونل کارپال گویند.
اگر در این تونل به علتی بر روی عصب فشار وارد شود علامتی مثل گزگز و مورمور شدن دستها، سوزش و درد ایجاد می شود و انگشتان دچار خواب رفتگی میشوند.
سندرم تونل کانال کارپال، به علت درگیر کردن عصب با گزگز و ضعف عضلانی بروز می یابد.
این بیماری در زنان شایعتر است و از علل پدید آمدن آن می توان به فعالیت سنگین و کششی، قرار گرفتن دست در وضعیت نامناسب، قرار دادن مکرر دست ها در زیر چانه و تغییرات هورمونی در زنان اشاره کرد.
درمان این بیماری با درمان های طبی و فیزیوتراپی امکان پذیر است و در موارد کمی نیاز به جراحی دارد. همچنین عدم انجام فعالیت های کششی و سنگین در بهبود این بیماری توصیه می شود.
این استراحت باید تا زمان کاهش گزگز انگشتان ادامه یابد. در صورت کاهش گزگز، در ابتدا می توان به انجام حرکات کششی پرداخت.
در قسمت زیر 9 حرکت ورزشی مناسب را برای کاهش درد مچ دست و خواب رفتن انگشتان برای شما بیان می کنیم:

1- خم کردن دست به جلو
مچ دست را به آرامی به طرف جلو خم کنید.
به مدت 5 ثانیه دست را در این وضعیت نگه دارید.
این حرکت را سه بار در روز و هر بار 10 مرتبه انجام دهید.

2- خم کردن دست به عقب
مچ دست را به آرامی به طرف عقب خم کنید.
به مدت 5 ثانیه دست را در این وضعیت نگه دارید.
این حرکت را سه بار در روز و هر بار 10 مرتبه انجام دهید.

3- حرکت دست به پهلو
مچ دست صدمه دیده را به آرامی به پهلوها حرکت دهید.
در پایان هر حرکت، دست را به مدت 5 ثانیه نگه دارید.
این حرکت را سه بار در روز و هر بار 10 مرتبه انجام دهید.

4- حرکت کششی
هر دو کف دست را روی میز قرار داده و به آرامی روی مچ دست، به طرف جلو تکیه کنید.
به مدت 15 تا 30 ثانیه در این وضعیت بمانید.
این حرکت را سه بار تکرار کنید.

5- کشش دست
با دست سالم، مچ دست صدمه دیده را به جلو خم کرده و به مدت 15 تا 30 ثانیه نگه دارید.
سپس همانند شکل، انگشتان دست صدمه دیده را با اندکی فشار به سمت عقب برده و به مدت 15 تا 30 ثانیه نگه دارید.
این حرکت را دو بار انجام دهید.

6- باز و بسته کردن انگشتان
با از بین رفتن گزگز می توان به آرامی به انجام حرکات قدرتی از نوع ایزومتریک پرداخت که شامل حرکات بعدی است :
انگشتان دست صدمه دیده را باز نموده و سپس به آرامی بر روی مفصل میانی انگشتان و تا ناحیه بالایی کف دست خم کنید.
دست را به مدت 5 ثانیه در این وضعیت نگه دارید.
این حرکت را سه بار در روز و هر بار 10 مرتبه انجام دهید.

7- خم کردن مچ به جلو
یک قوطی یا لیوان را با کف دست صدمه دیده گرفته و به طرف بالا نگه دارید.
همانند شکل مچ دست را در همان وضعیت خم کرده و برای مدت 5 ثانیه نگه دارید.
این حرکت را سه بار در روز و هر بار 10 مرتبه انجام دهید.
به تدریج وزن شیء را افزایش دهید.

8- خم کردن مچ به عقب
شیء مشابه ای را با کف دست صدمه دیده به طرف پایین نگه دارید.
مچ دست را همانند شکل به طرف بالا خم کرده و به مدت 5 ثانیه در این وضعیت نگه دارید.
این حرکت را سه بار در روز و هر بار 10 مرتبه انجام دهید.

9- تقویت دست
با دست صدمه دیده یک توپ پلاستیکی نرم را به مدت 5 ثانیه فشار دهید.
این حرکت را 10 بار در روز انجام دهید.
منبع:تبیان
راههای درمان درد مچ دست

هدف از درمان، برطرف کردن فشار بر روی عصب مچ دست است. به این منظور اقدامات زیر پیشنهاد میشود:
- ورزش مچ دست تحت نظر متخصص فیزیوتراپی
- بستن شبانه انگشتها با آتل یا نوارهای مخصوص به مدت چند هفته هنگام خواب در کاهش درد موثر است. اگر نتیجه موفقیت آمیز نباشد، در طول روز هم بستن این نوارها و آتل توصیه میشود.
- از انجام کارهایی که باعث شروع درد میشوند، خودداری نمایید.
- در صورتی که امکان توقف کارها وجود ندارد، فعالیتهای خود را کاهش دهید یا به نحوی تغییر دهید که مچ دست تحت فشار نباشد.
- استرس به همراه فعالیت میتواند صدمه بیشتری وارد کند. بنابراین کنترل استرس نقش بسزایی در کاهش درد دارد.
- در صورت استفاده از آتل، باید روش صحیح پوشیدن آن را یاد بگیرید.
- توجه داشته باشید که آتل حرکات را محدود میکند و در ابتدا باعث بیشتر شدن درد میشود، ولی با استفاده مداوم، متوجه اثرگذاری و کم شدن درد میشوید.
- از حرکات تشدید کننده درد بپرهیزید.
- پیروی از برنامههای فیزیوتراپی از سفتی و سختی مفاصل و اختلال در عملکرد عضلات مربوط به مفصل و ارگانهای اطراف آن به هنگام پوشیدن آتل پیشگیری میکند.
- از خم کردن مچ دست بپرهیزید.
- زمانی که در حالت درازکش هستید، دست خود را بالاتر نگه دارید.
- از دست سالم برای استفاده از موس کامپیوتر استفاده کنید.
درمان دارویی

شامل ضدالتهابهای استروئیدی مثل کورتونها و غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن، دیکلوفناک و پیروکسیکام است.
باید توجه باشید که در صورت استفاده از داروهای ضدالتهاب استروئیدی خوراکی، معده نباید خالی باشد و در صورت تجویز پزشک، باید با آنتی اسید و آب فراوان میل شود.
ممکن است پزشک یک داروی کورتونی مثل کورتیزون را به درون کانال مچ دست شما تزریق کند. پس از تزریق، باید حداقل تا 24 ساعت استراحت داشته باشید.
درمان جراحی
در صورتی که با اقدامات غیرجراحی مشکل برطرف نشود، نیاز به جراحی است. جراحی معمولا علائم را برطرف میکند، به ویژه زمانی که عصب دچار آسیب دائمی نشده باشد.
در عمل جراحی، رباطی که بر روی عصب مدیان مچ دست میگذرد، برش داده میشود و بدینوسیله فشار از روی عصب مچ دست (عصب مدیان) برداشته میشود.

مراقبت پس از جراحی
ورزش های دست پس از جراحی، شامل موارد زیر میباشد:
1 تا 2 روز اول پس از جراحی، دست در اکستانسیون نوترال باقی میماند و تمرینات شامل:
حرکات گردن، شانه و آرنج بلافاصله برای کسب لغزش طولی عصب مدیان
حرکات شست و انگشتان درون گچ
حرکات ملایم (2 تا 3 روز بعد از عمل)
نکته: همه تمرینات به صورت آرام هر 2 ساعت و در حد توان بیمار انجام میشوند.
توصیه به خانمهای خانهدار و سایر بیماران
- هنگام انجام کارهای خانه مانند گردگیری، شستن ظروف و جارو کردن ممکن است دست شما در حالت نامناسبی قرار گیرد و این حالت، باعث ایجاد آسیبهای اسکلتی عضلانی شود. به همین دلیل توصیه میشود هنگام انجام کارهای خانه، به وضعیت و نحوه قرار گرفتن مچ دستتان توجه کنید.
- از انجام حرکات تکراری و کارهایی که نیاز به فشار و نیروی زیاد دارند، تا حد امکان خودداری کنید.
- از وسایل و تجهیزاتی که برای کاهش آسیبها و جراحات مچ دست طراحی شدهاند، استفاده کنید.
- در صورت شست وشوی ظروف با دست هم بهتر است ظرفها را چند دقیقه در آب گرم و مایع ظرف شویی قرار دهید تا هنگام شست وشو نیاز به فشار اضافی نباشد و راحتتر تمیز شوند.
- دستتان را در معرض ارتعاش قرار ندهید. برخی وسایل برقی مانند آبمیوه گیری و چرخ گوشت ممکن است هنگام کار ارتعاش ایجاد کنند. دستتان را روی بدنه آنها قرار ندهید.
- به مدت طولانی و در یک حالت کار نکنید. هنگام کار، استراحتهای متوالی انجام دهید.
- هر وقت در دستانتان احساس درد و بی حسی کردید، دست از کار بکشید.
- در صورت احساس هر گونه ناراحتی و وجود علایم سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا نسبت به تشخیص و درمان به موقع اقدام کند.
منبع:تبیان
دکتر مهدیس هاشمی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی