وقتی زانو قفل می کند
روی زمین چهارزانو نشسته اید و ناگهان می بینید نمی توانید بلند شوید، و یا در هنگام ورزش کردن ناگهان زانویتان را نمی توانید خم کنید. انگار گیره ای پایتان را نگه داشته و نمی گذارد آن را حرکت دهید.
در وضعیت عادی، زانو مانند یک لولای درب عمل می کند و اگر چیزی در لولای در بگذارید، دیگر کار نمی کند و در جای خود متوقف می شود.
همین طور وقتی چیزی جلوی حرکت زانو را بگیرد و آن را متوقف کند، می گویند زانو قفل شده است.
قفل شدن زانو بیشتر به حالتی اطلاق می شود که فرد نمی تواند زانوی خم شده خود را باز کند. در این حالت فرد چند دقیقه زانو را تکان داده و بعد از آن ناگهان زانو باز می شود.
این وضعیت معمولا به علت پارگی های وسیع منیسک و یا وجود یک قطعه استخوانی و یا غضروفی آزاد در درون مفصل ایجاد می شود.
در مواجهه با چنین حالتی افراد باید به پزشک مراجعه کنند تا علت قفل شدگی مشخص شود. اگر قفل‌شدگی زانو درمان نشود، می‌تواند به مفصل آسیب برساند.
وضعیت دیگری وجود دارد که در آن وقتی شخص مدت زیادی نشسته و بعد بلند می شود، نمی تواند سریع زانوی خود را صاف کند، چون صاف کردن سریع آن دردناک است.
وضعیت دوم را کمتر به نام قفل شدن زانو می شناسند و علت آن معمولا مشکلات منیسک نیست. شایع ترین علل این وضعیت در افراد جوان و میانسال، کندرومالاسی یا نرمی کشکک زانو و در افراد مسن، ساییدگی یا آرتروز زانو است.
درمان کندرومالاسی کشکک در اغلب موارد روش غیر جراحی و با استفاده از تقویت عضلات ران است. به ندرت درمان غیر جراحی پاسخ نداده و نیاز به عمل جراحی وجود دارد.
درمان آرتروز زانو هم در ابتدا با روش های غیر جراحی است و در صورت عدم پاسخ درمانی مناسب، معمولا از عمل جراحی تعویض مفصل استفاده می شود.
علل قفل شدن زانو
قفل شدن زانو معمولا ناشی از شکستن قطعه ای غضروف، یا احتمالا قطعه ای استخوان جدا شده در نوعی التهاب استخوانی غضروفی است. این قطعه استخوان یاغضروف در حفره زانو معلق است تا زمانی که بین دو سطح مفصلی گیر بیفتد و توانایی حرکت را از زانو بگیرد.
گاهی این قفل شدن ناشی از نابجایی استخوان ها و ماهیچه های اطراف زانوست. ضعف ماهیچه های طرف داخل ران یا سفتی ماهیچه های طرف خارج آن می تواند به نابجایی کشکک زانو بینجامد.
کشکک همراه با استخوان ران از صف خود خارج شده و مانع خم کردن یا باز کردن زانو می شود. با برگشت ماهیچه ها به حالت عادی، کشکک نیز به جای خود باز می گردد و حرکات زانو عادی می شود.
قفل شدن واقعی زانو نادر است. بسیاری اوقات مثلا به دنبال یک ضربه یا جراحت، فرد نمی تواند زانویش را حرکت دهد و فکر می کند زانویش قفل شده است. اما چیزی مانع حرکت زانو نشده است. این حالت را قفل شدن کاذب زانو می گویند.
قفل شدن کاذب زانو فقط واکنشی نسبت به درد است. ساز و کار درد نمی گذارد مفصل کاملا باز یا خم شود.
گاهی درد ناشی از پیچ خوردن یا ضربه، زانو را قفل می کند. گاهی نیز خشک شدن ناشی از نشستن طولانی‌مدت به یک حالت، باعث آن می شود.
درمان قفل شدن زانو
اگرچه قفل شدن زانو ممکن است با کمی استراحت برطرف شود، اما فکر نکنید درمان شده است.
اگر قطعه ای استخوان یا غضروف آن را به وجود آورده باشد، آسیب جدی زانو ممکن است به دنبال آن بیاید. بنابراین هر گونه محدودیت حرکات زانو باید توسط پزشک درمان شود.
گاهی ممکن است این اشکال با عمل جراحی برطرف شود
منبع:وبلاگ دکتر دقاق زاده
دکتر مهدیس هاشمی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی