آرتروز گردن عبارت است از تغییرات تخریبی استخوانهای
گردن که موجب وارد آمدن فشار به اعصابی میشود که به دستها، پاها،
و مثانه میروند. این مشکل در مردان ۴۰ سال به بالا شایعتر است و
شیوع آن پس از ۶۰ سالگی افزایش مییابد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، در این بیماری، ۷ مهره
موجود در گردن، دیسکهای بین آنها و عروق خونی که به مغز میروند
تحتتأثیر قرار میگیرند.
ستون فقرات هم مثل هر ساختمان دیگر بطور طبیعی در معرض تغییرات ناشی از
افزایش سن است اما برخی مسائل مثل حرکات بیش از حد یا ناصحیح ، استفاده
نادرست ، سوانح رانندگی که باعث خمیدگی ناگهانی سر به جلو و سپس عقب می
شوند ( Wiplash ) ، کارهای سنگین ، حمل وسایل و اشیاء روی سر ، اختلالات
مادرزادی و … سرعت و شدت پیدایش این تغییرات را بیشتر می کنند.
از جمله این تغییرات می توان به تغییر ساختمان دیسک بین مهره ای ،
برجسته شدن آن به داخل کانال نخاعی یا سوراخ های بین مهره ای ، پیدایش
خارهای استخوانی در لبه مهره ها ( اوستئوفیت ) و حتی تغییر شکل و بهم خوردن
انحنای طبیعی آنها اشاره کرد .
هر کدام از این تغییرات ، بسته به محل ، می توانند باعث فشار بر ریشه های عصبی یا حتی نخاع شوکی شوند و بیمار را علامتدار کنند .
بسیاری از بیماران مبتلا به دیسک و آرتروز گردن با دردهائی در دست یا
شانه مراجعه می کنند و در بسیاری از موارد مدتها با تشخیص های دیگر تحت
درمانهای مختلفی قرار گرفته اند
معمولا زمان بروز آرتروز گردن پس از ۴۰ سالگی است و این در حالی است که
در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی در فعالیت های روزانه، سن ابتلا به آرتروز
کاهش می یابد.
خم نگه داشتن سر به طرف پایین در طول روز به مدت طولانی موجب ایجاد
فشار به مهره های گردن و دیسک بین مهره ها شده و آرتروز گردن را به
دنبال خواهد داشت. زنان خانه دار جهت پیشگیری از ابتلا به این عارضه هر یک
ربع ساعت باید یک بار به گردن استراحت داده و سر را به سمت عقب
برگردانند، همچنین باید سطح کار خود را بالا آورده تا مجبور به خم کردن سر و
گردن نباشند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، گردن، گذرگاه عصب های حسی
بسیار مهم است که به سر و صورت ختم می شوند. ستون فقرات در گردن شامل ۷
مهره است که قابل حرکت هستند و این امکان را به ما می دهند که گردن خود را
به اطراف بگردانیم.
گردن به دلیل نرمی و قابلیت انحنا به آسانی می تواند در مواقع زمین
خوردگی یا تصادف صدمه ببیند و چون گردن ایستگاهی برای گذشتن رگ های مهم و
حساس به سر و مغز است، لذا آسیب گردن سبب قطع جریان خون و مشکلات حسی می
شود.
● علایم شایع
در آرتروز گردن، انتشار درد تا قسمت های بالای شانه، وسط پشت بدن، کمر،
بالای کمر و قسمت پس سری کشیده می شود ولی اگر آرتروز باعث فشار روی
ریشه های عصبی شود، می تواند دردهای انتشاری در مسیر عصب حتی تا نوک
انگشتان را ایجاد کند و در صورت فشار به نخاع می تواند علائم دیگری همچون
ضعف عضلات و عدم توانایی در حرکت ظریف انگشتان را به وجود آورد.
ممکن است هر کدام از موارد زیر وجود داشته باشد :
▪ درد در گردن، که به کتفها، بالای شانهها، قسمت فوقانی بازوها، دستها، یا پشت سر تیر میکشند.
▪ صدای سایش به هنگام حرکات گردن یا عضلات شانه
▪ بیحسی یا گزگز در بازوها، دستها، و انگشتان؛ مقداری از دست رفتن
حسهای مختلف در دستها؛ و اختلال در بازتابها (رفلکسها).
▪ ضعف عضلانی و تحلیل رفتن عضلات؛ کاهش بازتابها
▪ گیجی؛ راه رفتن نامتعادل
▪ با پیشرفت بیماری، بیاختیاری ادرار و عدم کنترل مثانه، و نیز ضعف در پاها به وجود میآید.
▪ خشکی گردن
▪ سردرد
البته اغلب بیماران با درد و محدودیت حرکتی ناحیه گردن مراجعه می کنند
.بسته به محل فشار ، ممکنست علائم محدود به اندام فوقانی باشند ( بی حسی ،
دردتیر کشنده به شانه یا دست و خصوصا پشت سر و کاهش قدرت عضلانی ) ، یا
اندام تحتانی را درگیر کنند ( سفتی و اختلال در قدرت عضلانی پاها ،
اختلالات حسی ، بی اختیاری یا احتباس ادرار و مدفوع و بعضا علائم در هر
چهار اندام مشاهده می شوند .
برخی از سر دردها خصوصا سردردهای نیز کشنده از پشت سر که با حرکات یا برخی وضعیت های خاص پدید می ایند ،
درد بین دو کتف و درد شانه ها نیز از جمله علائمی هستند که میتوانند در
اثر اسپوندیلوز مشاهده شوند و متأسفانه پاسخ کمتری به درمان می دهند .
برای بررسی و تأیید تشخیص اسپوندیلوز گردن می توان از عکس رادیوگرافی
ساده در چهار جهت ، سی تی اسکن و MRI استفاده کرد که هر یک ارزش خاص خود را
دارند .
● علل
▪ آرتریت (التهاب مفصل)
▪ صدماتی مثل تصادفات اتومبیل که باعث به جلو پرتاب شدن و سپس
به عقب برگشتن ناگهانی گردن و ایجاد آسیب میشوند، صدمات ورزشی،
کشیدن شدن ناگهانی بازوها، زمین خوردن و سقوط
▪ آرتروز (ناشی از آسیب فرسایشی مفاصل در اثر پیری)
▪ رشد غیرطبیعی استخوان که گاهی در سنین پیری رخ میدهد.
● عوامل افزایش دهنده خطر
▪ سن بالای ۶۰ سال
▪ صدمه به گردن
● پیشگیری
▪ از نشستن به حالت خمیده خودداری کنید.
▪ بدون گذاشتن بالش بخوابید. از یک محافظ گردن نرم یا حوله برای حمایت از گردن استفاده کنید.
▪ از وارد آمدن آسیب به گردن اجتناب کنید. به هنگام انجام
ورزشهای دارای برخورد فیزیکی، از کلاه حفاظتی مخصوص استفاده کنید.
▪ در اتومبیل از کمربند ایمنی استفاده کنید و ارتفاع پشتی سر را به طور مناسب تنظیم کنید.
● عواقب مورد انتظار
علایم خفیف معمولاً خوب به درمان پاسخ میدهد و به آهستگی برطرف
میشوند. اما علایم شدید ممکن است هیچگاه کاملاً خوب نشوند.
● عوارض احتمالی
▪ کاهش انعطافپذیری گردن پس از جراحی یا درمان
▪ اگر اسپوندیلوز گردن درمان نشود، با پیشرفت بیماری امکان دارد راه رفتن به صورت اسپاتیک و غیرطبیعی در آید.
● درمان
اصول درمانی :
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، بستن یقه های طبی مخصوص و
محدود ساختن حرکات گردن برای مدت کوتاه می تواند از شدت درد بکاهد ، حرکات
درمانی با احتیاط و فیزیوتراپی نیز در بسیاری از موارد مشکلات بیمار را
کاهش می دهند
اما در برخی موارد خصوصا در صورت وجود علائم عصبی یا شواهدی به نفع فشار
بر نخاع ، انجام عمل جراحی کمک زیادی به بیمار خواهد کرد و علاوه بر کاهش
درد از پیدایش علائم عصبی شدیدتر جلوگیری خواهد کرد .
انجام یک سری حرکات کششی و تقویتی می تواند از پیدایش درد های گردن و شانه جلوگیری کرده و درصد زیادی از موارد را بهبود بخشد .
▪ برای تأیید تشخیص امکان دارد عکسبرداری با اشعه ایکس یا ام.آر.آی یا سایر آزمونهای تشخیصی انجام شوند.
▪ از یک محافظ گردن نرم (محافظ گرد توماس) استفاده کنید تا از کشیدگی نامنتظره عضلات پیشگیری شود.
▪ روی گردن از گرما و رطوبت استفاده کنید. دوش آب گرم بگیرید و
اجازه دهید آب گرم ۲۰-۱۰ دقیقه روی گردن و شانه جاری باشد. این
کار را دوبار در روز تکرار کنید. در بین دوشها، حوله مرطوب و داغ روی
گردن بگذارید. برای این کار، حوله یا پارچه را در آب داغ قرار
دهید، سپس آن را بچلانید و روی گردن بگذارید.
▪ گردن را به نرمی ماساژ دهید.
▪ طرز نشستن و ایستادن خود را تصحیح کنید. به این ترتیب که هنگام
نشستن یا ایستادن چانه و شکم خود را به داخل بکشید. از یک صندلی
محکم استفاده کنید و طوری بنشینید که باسن با پشتی صندلی تماس
داشته باشد.
▪ بدون استفاده از بالش بخوابید. در عوض، میتوانید از یک بالش
مخصوص یا محافظ گردن نرم استفاده کنید، یا یک حوله کوچک تا شده
زیر گردن خود قرار دهید.
▪ اگر دستها یا بازوها دچار درد یا بیحسی شدهاند، یک وسیله مخصوص
برای کشیدن گردن بخرید یا اجاره کنید. برای راهاندازی آن طبق
دستورات مربوطه عمل کنید.
▪ امکان دارد درمان با امواج فرا صوت نیز توصیه شود.
▪ گاهی جراحی برای به هم چسباندن استخوانهای گردن، برداشتن یک
دیسک گردنی آسیب دیده، یا بزرگ کردن فضای اطراف نخاع انجام
میگیرد.
● داروها
▪ برای ناراحتی یا ناتوانی خفیف میتوان از آسپیرین یا استامینوفن استفاده کرد.
▪ برای ناراحتی شدید و جدی، امکان دارد داروهای قویتر ضد درد، شلکنندههای عضلانی یا آرامبخش تجویز شوند.
● فعالیت
هرگونه فعالیت که به بروز علامت نیانجامد توصیه میشود.
● رژیم غذایی
رژیم خاصی توصیه نمیشود.
● در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید:
▪ اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم اسپوندیلوز گردنی دارید.
▪ اگر علایم، علیرغم درمان، باقی بمانند یا بدتر شوند
منبع:پزشکان بدون مرز
دکتر مهدیس هاشمی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی